Er was afgelopen weekend geen ontsnappen aan de talloze headlines die verslag opmaken van de tragische gebeurtenissen op Travis Scott’s Astroworld festival in Houston, Texas. Daarbij lieten acht mensen het leven, werden een tiental mensen gehospitaliseerd (waaronder sommigen zelfs met de gevolgen van een hartstilstand) en behoefden honderden mensen eerste hulp op het terrein. De vertrappeling en verdrukking die plaatsvond tijdens het concert van Scott, toen fans zich naar voor drukten, maakte tal van onnodige slachtoffers. Hoe ver drijf je je eigen plezier ten koste van dat van een ander?
Gedraagt de mens zich anders sinds de pandemie?
Het zette mij afgelopen zomer al aan het denken. Na een festival of twee te hebben bezocht zonder enige vorm van afstandsmaatregelen, of het mondmasker meer te moeten dragen, stelde ik me prompt een aantal vragen. We hebben namelijk zo lang ons best gedaan om afstand te bewaren en steevast de opgedragen maatregelen te volgen. Het mondmasker afzetten omringd door duizenden mensen voelde (voor mij) in eerste instantie onwennig, want “je weet maar nooit”. Zouden er überhaupt zaken zijn veranderd? Zouden mensen zich anders gedragen nu we weer mogen feestvieren, en bands in hun natuurlijke habitat mogen aanschouwen? Meer mindful zijn voor de omgeving en tal van andere zaken die je kunt terugvinden in ons uitgeschreven ongeschreven concertreglement?
foto door Michelle Geerardyn
Tijdens de verschillende lockdowns die we hebben geslikt, luidde nochtans de ene alarmbel na de andere. Hoewel we in eerste instantie gezamenlijk om acht uur ‘s avonds klapten voor de helden van de zorg, gezellig via Zoom afspraken en zowel brood bakken als wandelen heruitvonden. Zo nam huiselijk geweld massaal toe en kelderde onder andere onze mentale gezondheid. Zou die trend zich ook in de omgekeerde beweging kunnen inzetten met de heropening van de cultuursector? Of gingen we terug met ons gedrag massaal back to normal?
Uit eigen ervaring, maar ook uit rondvraag bij onze redactie, bleek na het bezoeken van verscheidene concerten en festivals niet echt iets veranderd te zijn. Mensen slaan nog steeds graag een praatje tijdens een concert, of filmen/livestreamen nog steeds graag het concert dat ze bezoeken. Dat maakt niet dat er geen weinig koosjere zaken gebeuren, of plots zijn verdwenen, denk maar aan groping of andere seksueel grensoverschrijdende zaken. In het Gentse was er zo recent wéér maar eens een geval van een verkrachting in het nachtleven. Het verhaal omtrent café Blond, dat alle cis-mannen buiten zetten na meerdere klachten van intimidatie en geweld bij hun klanten, is u waarschijnlijk wel nog bekend. We leren niet bij.
Travis Scott’s doorgeslagen feestmentaliteit
Volgens de autoriteiten bleek de aanzet voor het naar voren hossen van honderden fans een klok te zijn die aftelde naar de start van Scott’s show. Het is niet de eerste keer dat zowel Scott als fans in het nieuws komen voor dermate asociaal gedrag. Eerder die dag bleken honderden fence hoppers via de VIP-ingang te zijn doorgebroken zowel als over de afsluiting van het festival te zijn gekropen – gedrag dat Scott in mei bij de start van de ticketverkoop in een nu verwijderde tweet en de organisatie bij een promotiefilmpje al aanspoorde. Bij de start van Astroworld in 2019, pre-corona, spoorde hij fans ook al aan om dergelijk kattenkwaad uit te halen.
In 2015 werd Scott al gearresteerd op Lollapalooza voor ‘het aanzetten tot rellen’. Hij spoorde tijdens zijn show fans aan om over de railings te klimmen en de security en vrijwilligers te negeren. Een maand daarvoor spoorde hij zijn publiek aan een fan in elkaar te slaan die had geprobeerd zijn Scott’s schoen te stelen toen die in het publiek was gedoken. Datzelfde aanzetten tot rellen gebeurde elders in de VS, in 2017. Het moshen op concerten van Scott lijkt niet te draaien om de collectieve uiting van frustratie op een gemoedelijke, vriendschappelijke manier met wildvreemden. Nee, woede en vernieling lijken de uitgangspunten te zijn. Het staat in schril contrast met de moshpit-etiquette die op metal-, hardcore- of punkconcerten gehanteerd wordt. Daar zou het ineenzakken van een groep mensen (zoals bij Scott op Woo-Hah) door de aanhoudende druk nooit gebeuren.
Wat kunnen we zelf doen?
Verscheidene onderzoeken en rechtzaken zullen moeten uitwijzen wiens verantwoordelijkheid nu precies waar lag. Want ook organisatorisch knelden er een aantal schoentjes. Expert Paul Wertheimer wees erop dat deze afloop voorkomen had kunnen worden indien de organisatie sneller de beslissing zou gemaakt hebben om het publiek beter te verspreiden. “People want to be in front of the stage where the artists are, so they tend to move forward. And if you don’t manage the crowd, people are going to be crushed,” gaf Wertheimer aan. “[Organizers] allowed the event to become overcrowded in front of the stage, which is a known danger area.”
In een podcast legde Wertheimer zo een tijdje geleden uit welke stappen we zélf kunnen ondernemen. De eerste stap, zo zegt hij, is om te weten waar de uitgang is. Een juist moment om weg te gaan van een situatie is wanneer je je ongemakkelijk begint te voelen. Je lichaam geeft je letterlijk signalen aan wanneer het het gevoel heeft in gevaar te zijn. Wanneer je je toch in een situatie bevindt waarbij bewegen onmogelijk is, spaar dan je energie. “Mensen maken de fout veel energie te verliezen door te roepen om hulp“, zegt hij. Zuurstof is hoogst noodzakelijk, dus spaar die of je kunt flauwvallen. Handgebaren en oogcontact zijn volgens hem de manier om te signaleren dat je hulp nodig hebt.
Misschien zullen in de nasleep van deze tragedie festivalorganisatoren iets meer aandacht geven aan crowd control. Het zou goed kunnen dat we de komende zomer zelf een aantal regelingen anders zien op onze geliefkoosde festivals. Al kunnen zowel artiest / band als publiek bijdragen tot een veiliger klimaat voor het bijwonen van een concert.