De lijst van artiesten die headlines maken, niet omwille van hun uitzonderlijke shows, omdat ze hun tournees moeten afzeggen, is nog moeilijk bij te houden. Afgelopen week nog deed Lorde, toch niet de minste, haar boekje open in een over het post-corona tijdperk in de muziekindustrie. Na de knaldrang van 2021, smakken tal van artiesten tegen een muur. Daar zijn verschillende redenen voor.
Wanneer de emmer overloopt
Een periode jezelf opsluiten om aan een project te werken en daarna in de wereld loslaten, het zal veel muzikanten bekend in de oren klinken. Door covid-19 werd plots de hele muziekindustrie in winterslaap gedwongen. Te midden van de promotie van een album of tournee, of juist niet. Dat heeft niet alleen een impact op dat moment gehad maar ook, en vooral, achteraf. Nu beginnen we stillaan de gevolgen te zien van de pandemie. Het contrast pre, tijdens en post-corona kan niet groter zijn. Een grote factor hierin is ‘de industrie’ die na twee jaar stilstand koste wat het kost de achterstand wil goed maken qua gecancelde tournees.
Eefje de Visser
Iemand als Eefje De Visser zat in het midden van de promotie van ‘Bitterzoet‘ waarna ze de hele tournee en show errond moest afzeggen. Bon Iver zou na de release van ‘I, i‘ een indrukwekkende tour gepland hebben. Alleen werd die tournee meerdere keren uitgesteld. Waarna we drie jaar na datum enkele weken geleden éindelijk enkele songs van het album live mochten beluisteren. Er is op korte termijn een klimaat gecreëerd waarbij artiesten op een of andere manier harder en anders moeten concurreren. Nu is er namelijk ook een strijd tussen zij die hun tournee nog moeten doen uit 2020-21, en zij die dit jaar een album hebben uitgebracht en daarmee op tournee zullen gaan.
Het contrast om van in een periode waar niets mocht, te gaan naar eentje waarbij je schijnbaar twee keer zo hard moet vechten voor elke cent, is enorm. De stress en burn-outachtige klachten die men ervaart, wordt sommigen te veel. Sampa The Great, Arlo Parks, Disclosure, Yard Act, Wet Leg, Gang Of Youths en zelfs popsterren als Justin Bieber en Shawn Mendes zeiden reeds optredens, dan wel gehele tournees, af vanwege hun mentale gezondheid en de tol van het gedwongen constante touren.
De financiële keerzijde van het tourleven
Het voorbije anderhalf jaar werden meerdere concerten, of volledige tournees, gecanceld vanwege positieve gevallen in band of crew. Het opschorten en verzetten van tournees kost handen vol geld. Enerzijds voor de artiest of band die zich voor een periode moet afzonderen. Anderzijds is er de logistieke kant van het touren, zoals vluchten en hotels die moeten worden omgeboekt terwijl crew en concertzaal nog steeds doorbetaald moeten worden. Artiesten en bands nemen post-corona meer risico’s, en die risico’s kosten meer geld. Veel meer geld.
De eerder aangehaalde Lorde verklaart: “On the logistical side there’s things like immense crew shortages (here’s an article from last week about this in New Zealand), extremely overbooked trucks and tour buses and venues, inflated flight and accommodation costs, ongoing general COVID costs, and truly. mindboggling. freight costs. To freight a stage set across the world can cost up to three times the pre-pandemic price right now.“.
Little Simz
Om die reden wordt het voor verschillende artiesten bijzonder moeilijk om überhaupt nog maar een tournee op te zetten. Santigold haalde de pers met het opzeggen van haar tournee. Ze haalde in een statement aan dat het simpelweg onwerkbaar is, zelfs al draait de verkoop van haar shows prima. Ook Animal Collective (curator van Le Guess Who? en Sonic City), Bonobo.. bliezen evenwel shows af, of waren genoodzaakt andere oplossingen te zoeken. Ook Little Simz moest dit jaar reeds haar tourplannen opzij zetten. “Being an independent artist, I pay for everything encompassing my live performances out of my own pocket and touring the U.S. for a month would leave me in a huge deficit,” she said at the time. “As much as this pains me to not see you at this time, I’m just not able to put myself through that mental stress.“, verklaart ze.
Simz kaart in die zin een veel groter probleem aan binnen de muziekindustrie. Hoe is het mogelijk dat een quasi household name in de rap scene geen tournee kan opzetten die financieel leefbaar is? Als artiesten als zij (of anderen hierboven) het al niet kunnen, hoe moet het dan met de kleine bandjes of artiesten die hier in Europa (of andersom in de VS) hopen door te breken? Zijn indie-bands en artiesten gedoemd om enkel in hun nabije omgeving te touren, en gaan we daarbij terug naar de jaren stillekes? En hoe lang zullen deze kosten nog dermate hoog blijven?
Iedereen hipster met een vinyl op de kast
Harry Styles brak eerder dit jaar het record voor snelst verkopende vinylverkoop. Taylor Swift claimde dit titel dan weer enkele weken terug met de release van ‘Midnights‘. Ze bood het album aan in verschillende vinykleuren die dan samen een klok vormden aan de achterkant. Handige verkooptruc. Vinyl is tegenwoordig terug mainstream en boomt als geen ander. Maar aan die gigantische cijfers is ook een keerzijde. Karel Van Oudenaerde (Music Mania): “Het geeft een aantal problemen naar capaciteit toe op de markt“, verklaart hij. “Het is een oude technologie en het aantal fabrieken, de perserijen, zijn heel erg beperkt. Doordat zowat alles nu op vinyl geperst wordt, zijn de productietermijnen gigantisch opgelopen en wordt het steeds moeilijker om een plaat op tijd geperst te krijgen.”
De meeste perserijen zijn bovendien helemaal niet zo groot. En een schaalvergroting is helemaal niet zo gemakkelijk aangezien de bedrijven die de machines om de platen op te drukken als de grondstoffen (polymers) evenwel beperkt zijn. “You see the majors use their buying power to push people out of the way to secure capacity,” vertelt Chris Marksberry, hoofd van Sound Performance (marktleider muziekfabricage in het VK). “Universal (the world’s biggest music label) has block-booked capacity across the US. They are looking two or three years ahead.“.
De vraag is op zeer korte tijd veel groter worden dan het aanbod. De basislessen economie leren ons dan dat de prijs daarbij zal stijgen; vroeger betaalde je ca 20 tot 25 euro voor een album, tegenwoordig ligt die prijs reeds een pak hoger. Door het beperkte aanbod en de contractuele obligaties van perserijen krijg je al snel een discrepantie met betrekking tot welke albums éérst zullen gedrukt worden. Indiepopband Oh Wonder is hier sinds enige tijd zeer open over wat er bij hen achter de schermen gebeurd. “As you might know, we last minute had to delay our 22 Make album release from July to October because the vinyl wasn’t ready, despite us handing in the album at the start of the year…“, klinkt het.
Indie-bands en artiesten zijn de dupe van de plotse vraag naar meer vinyl waardoor ook hun albumcyclus (en tournees) vertraging oplopen. Bij Bandcamp lanceerde men niet zo lang geleden de Vinyl Pressing Service. Een in-house dienst aangeboden door het platform waarbij artiesten zélf hun releases via Bandcamp kunnen laten uitbrengen. Third Man Records & Pressing (opgericht door Jack White) is reeds een welbekende naam geworden onder artiesten. Toch blijkt ook daar dat de vraag het aanbod hen overstijgt.
Het verdrukkende heerschap van Live Nation en Ticketmaster
Ten slotte kon je er de afgelopen week/weken niet op of naast kijken. De heisa omtrent de verkoop van de tournee van Taylor Swift in de VS ontvlamde daar een heuse discussie over de greep die Live Nation en Ticketmaster houden op de concert- en muziekwereld. Ticketmaster, die de ticketverkoop van de tournee verzorgde, kon daarbij niet tegemoet komen aan de vraag naar tickets.
De verkoop van de tournee werd gedaan via Ticketmasters ‘Verified Fan’-programma; je schrijft je op voorhand in voor tickets, duidt een geselecteerd aantal data aan naar welke concert op de tournee je graag zou willen gaan en ontvangt net voor de verkoop een code om je tickets te kopen. Het bedrijf doet dit om bots en mensen die en masse tickets opkopen, om ze nadien op doorverkoopsites aan woekerprijzen aan te bieden, tegen te gaan. In een statement verklaart het bedrijf dat men daar dus wel op was voorzien, maar dat de cijfers van mensen die zich niet hadden ingeschreven, en bots die de site trachten aan te vallen om toch aan tickets te geraken, de website liet crashen.
In de video van John Oliver hierboven wordt een uitstekend beeld geschetst over waarom de monopolie van het bedrijf zo problematisch is. De jist is dat Live Nation zo’n dermate grote invloed heeft op de concertindustrie, dat het vrijwel onmogelijk is om niét met hen samen te werken. Live Nation is daarbij niet alleen in het bezit van de meeste concertzalen. Ook veel festivals worden door hen geleidt, en dat is ook in België het geval. Live Nation is de eigenaar van de Sportpaleis Group die onder meer de zaal, de Lotto Arena, Vorst Nationaal en meer uitbaat. Daarenboven organiseert men festivals als Rock Werchter (TW Classic, Boutique..), CORE en wordt er heel nauw samengewerkt met festivals als Pukkelpop en Graspop.
In 2010 smolten de grootste concertpromoter ter wereld (Live Nation) en de grootste ticketverkoper (Ticketmaster) samen tot één bedrijf. Volgens politici zou het bedrijf volgens de Sherman antitrust-wet (bij ons mededingingsrecht) te veel macht hebben. Onder meer Alexandria Ocasio-Cortez heeft nu dus haar tanden gezet om te bekijken of het bedrijf niet terug kan opgedeeld worden. In het verleden zou al meerdere keren sprake zijn geweest dat wanneer een artiest in een LN-zaal optreedt via een concurrerende promotor, die Ticketmaster moet gebruiken voor de ticketverkoop. Dit was dus ook het geval voor Taylor Swift.
Een oplossing zou zijn dat beide bedrijven terug worden ontbonden en verder worden opengebroken in kleinere stukjes zodat er terug meer sprake kan zijn van eerlijkere concurrentie. De monopolie komt volgens een onderzoek van Follow The Money namelijk niet alleen de consument slecht uit, maar evenwel de artiest of band die graag wilt optreden. Zoals hierboven beschrijven zijn er post-corona heel wat extra kosten die ervoor zorgen dat de winstmarge van een artiest kleiner en kleiner wordt. Ook de steeds hoger oplopende kosten die Live Nation en Ticketmaster aanrekenen zorgen ervoor dat het stuk taart kleiner wordt voor de artiest. Veel bands willen helemaal niet dat ze hun kaartjes duurder moeten aanbieden, al komt er uiteindelijk een moment waar het wel moét.
Wat nu?
Die vraag stel ik me dus al enige weken. En de waarheid is waarschijnlijk dat er niet meteen een pasklaar antwoord voor handen is voor het onzekere klimaat waar veel muzikanten zich schijnbaar in lijken te bevinden. Het snelle opgebrand geraken na het gapende gat van de coronacrisis, de financiële marges die kleiner en kleiner worden om als artiest je brood te verliezen en de stempel van Live Nation en Ticketmaster die op de scene drukken, hebben elk hun aandeel in dit klimaat. Op grote bands of kleine, of toch vooral kleine en alternatieve. Zij zullen degenen zijn die het hardst getroffen worden, en waar het budget eerst zal gesneden worden, wanneer men weer eens moet besparen op vlak van cultuur. Kijk bijvoorbeeld naar wat er met de cultuursubsidies en het jeugdwerk in Antwerpen gebeurde.
Het is niet zo vanzelfsprekend mits de energiecrisis en inflatie natuurlijk. Wie heeft er aan het einde van de rit nog budget voor een concert of een t-shirt? Het is stilaan de deur platlopen om aan te manen om lokaal, minderbekend, alternatief talent zo direct mogelijk te blijven steunen. Toch lijkt het ons voor de nabije toekomst nog steeds de meest effectieve methode.