De komende vier weken krijg je iedere donderdag een artikel uit de nieuwe reeks ‘Atlanta’, waarin we uit de doeken doen waarom deze stad aan de East Coast een broeihaard van trap en hiphop is. Vandaag: deel één, Gucci Mane en Zaytoven.
Atlanta is hot. Zelden bepaalde de stad in de Amerikaanse staat Georgia zo het culturele beeld van een generatie als nu. Donald Glover, a.k.a. Childish Gambino, vernoemde zijn vermaarde tv-show naar de stad en muzikaal veroverde de sound de wereld. De trap, geënt op Roland TR-808-drums en synths, is overal. Wie de laatste jaren al eens een stapje in de wereld zette of de radio opzette kon niet ontsnappen aan de Migos’en en Futures van de wereld. De trapgame herdefinieerde de rapgame en de naweeën zullen we nog vele jaren kunnen voelen. Anno 2018 geeft niet langer Compton of New York de hiphop een gezicht, maar Atlanta.
De Godfather of trap
Wie trap zegt, zegt Gucci Mane. Zeker nu. Ook al claimt T.I. tegenwoordig ook die titel, Gucci Mane gaat de geschiedenis in als de man die de sound creëerde. Misschien heb je ook de foto zien passeren van de enorme menigte die hem stond op te wachten voor zijn set op de laatste Lollapalooza of heb je de lofbetuigingen van de huidige generatie opkomende rappers gehoord. Lil Yachty, Kodak Black, 21 Savage: ze hebben de mond vol van Gucci Mane. Opvallend, want Mane (ook wel Laflare of Guwop voor de vrienden) is hier nog niet volledig doorgebroken. De voorbije zomer annuleerde hij zijn show op de Lokerse Feesten, maar het feit dat hij niet op Pukkelpop of Werchter raakt (in tegenstelling tot o.a. Post Malone, Vince Staples en mocht hij afgekomen zijn, Travis Scott) wijst toch op een schromelijke onderschatting van de man.
Apart toch, voor iemand die in totaal sinds 2005 (en volgens zijn Wikipediapagina) twaalf studioalbums, twee joint albums, een soundtrack, zeven ep’s en 72 mixtapes uitgebracht heeft. En tussendoor acteerde in Spring Breakers. Gemiddeld komt dat neer op zo’n zeven releases per jaar – kansen genoeg dus. Misschien ligt het hier aan: van die 96 releases haalde slechts één nummer de Billboard Top 10. Amper 25 nummers schopten het zo ver als de Billboard Top 100. Een schamel liedje om de vier projecten. Veel werk voor weinig opbrengst, durven we zo denken.
De invloed van Gucci Mane gaat veel verder dan ‘gewoon’ zijn discografie. De tentakels van zijn invloed reiken verder dan menig mens denkt. Geduldig legt hij het zelf uit in zijn verschenen biografie ‘The autobiography of Gucci Mane’, maar onder alle zelfpocherij schuilt wel een waarheid als een koe: Gucci Mane heeft het gezicht van de populaire muziek bepaald.
Dat kan toch opvallend genoemd worden. De kerel die in 2005 kwam piepen met de hit ‘Icy’, had het waarschijnlijk op bepaalde punten in zijn leven ook nooit zelf meer geloofd. Na ‘Icy’, dat vooral een hit werd omdat het kapot gedraaid werd in de stripclubs van Atlanta, legde hij een parcours af van vallen en opstaan. In totaal zat hij bijna vier jaar in de bak, wat telkens een weerslag had op zijn carrière. Behalve de laatste keer. Gucci Mane won zowaar aan populariteit. Van uit de nor bracht hij nog steeds muziek uit en ook zijn plannen voor zijn boek kregen vorm. Eenmaal weer vrij kon het feest pas echt beginnen.
Vreemd genoeg kwam na zijn celstraf die wereldwijde doorbraak er nog steeds niet. Niemand ontkent zijn kracht en aanzuigeffect, maar zijn vele leerlingen hebben de sound pas echt naar hun hand gezet. De rappers en producers die zich onder zijn goedkeurende oog hebben ontwikkeld tot popsterren is eindeloos. Zou dat toeval zijn? Of heeft Gucci Mane de golden touch? Is hij de Bart Brusseleers van Atlanta, incluis de mode-interesse?
A$AP Mane en Top Dawg Zaytoven
Wie naar de opmars van de trapgame kijkt, kan niet om Zaytoven heen. De producer kwam samen met Gucci Mane piepen. De beats achter ‘Icy’ waren van zijn hand en wie de credits van Manes projecten erop naslaat, zal hem nog heel vaak tegenkomen. Hij wist al eerste de trapgame (straattaal voor het verkopen van drugs) te vertalen naar beats. De donkere sfeer en karakteristieke keys waren de speeltuin van een jonge Gucci Mane. Marathonsessies werden gehouden in de studio en samen wisten ze hun geluid en zichzelf aan de wereld te verkopen.
Maar waar pakweg een Radiohead als band furore maakt, hielden Zaytoven en Gucci Mane er ook een eigen agenda op na, met dank aan de atmosfeer van het hipopmilieu. Mane springt overal bij op tracks en ook Zaytoven verkoopt zijn beats aan wie ze kan gebruiken. Greenwood mag dan wel met Tamino willen werken en Thom Yorke af en toe een cameo elders maken, dit is van een ander niveau. Everyone fucks with everyone in Atlanta, zoals ze het zelf zeggen. Het zorgde er ook voor dat beide heren in staat waren om het potentieel van de stad in te schatten zoals maar enkelen het konden.
Met inschatten alleen spring je echter niet ver. Wat Zaytoven en Gucci Mane dan deden om de scene te doen bloeien, mag gerust een krachttoer genoemd worden. Even belangrijk als de betreurde A$AP Yams dat was voor alle Rocky’s, Ferg’s en andere Twelvyy’s of Antony ‘Top Dawg’ Tiffith het is voor TDE, het huis van Kendrick Lamar en Schoolboy Q. De motor van het hele gebeuren, the guy who makes shit happen.
Zodoende zat Mane dus niet stil wanneer hij niet in de gevangenis zat. Hij runde zijn eigen studio (Patchwerk) waar de fine fleur van Atlanta heen kon om zijn rhymes neer te leggen of producers een eindeloze batterij aan nieuwe beats en cuts konden hoorden spuwen. Een cultuur die al een heel eind terug gaat, want zijn eigen label, 1017 Eskimo Records, kreeg zijn definitieve vorm na ettelijke trials en errors. Wacka Flocka Flame en OJ Da Juiceman klinken nu als verre echo’s, maar in die tijd leek de toekomst hen toe te lachen. Uiteindelijk hebben ze het niet zo slecht gedaan, maar de echte supersterren kwamen pas later.
De onwaarschijnlijke mentor
Als het op het spotten van talent aankwam, hadden Gucci Mane en Zaytoven geen problemen in Atlanta. Misschien zat er daar iets in het water, maar we kunnen onmogelijk ontkennen dat de stad een overweldigend aantal getalenteerde artiesten huisvestte. Al dat ondergrondse talent vond elkaar dan weer rondom het warme kampvuur dat het wonderduo voor hen aanstak in Patchwerk. Zo werd Mike WiLL Made It al op zestienjarige leeftijd gespot toen hij beats probeerde verkopen en ook Metro Boomin werd al van de schoolbanken in de studio gedropt. Nu hebben ze beiden al gewerkt met Kanye West en zijn ze niet weg te denken uit de Billboard Top 100.
De sound die ze verder gebouwd hebben op die van Zaytoven, werd de toonaangevende in de hele Verenigde Staten. De Soundcloud-generatie vindt zijn sporen in het geluid dat aan de keyboards en synths van het triumviraat ontsproot en werd in no time gecommercialiseerd. Vandaag is het al trapdrums wat de klok slaat, zoals J. Cole ook al opmerkte op ‘The fall off (1985)’.
Maar naast die beattovenaars kwamen er ook nieuwe rapsterren aan het firmament. En als er iets is waar je donder op kan zeggen, is het dat Gucci Mane een mixtape maakt met wie hij ontdekt/pusht. Migos had met Guwop ‘The green album’, met Young Thug maakte hij ‘The purple album’ en Peewee Longway kreeg ‘The white album’. Future verscheen op ‘Free bricks’ en Metro Boomin mocht de volledige productie van ‘Droptopwop’ voor zijn rekening nemen. Ook 808 Mafia mocht een album onder handen nemen en zowel Rich Homie Quan als Young Scooter doken met hem de studio in voor een project. Maar niet alleen in Atlanta steunde hij ‘The Culture’ zoals dat daar heet, ook Lil Uzi Vert uit Philadelphia en de in Chicago geboren Chief Keef zagen een mixtape met Laflare verschijnen.
Maar wanneer het tijd was om te cashen, verdween Gucci in 2014 voor twee jaar in de cel. Met lede ogen moest hij toezien hoe zijn beschermelingen de vlucht vooruit namen, terwijl hij met een loden bol om de enkel in het nest moest blijven zitten. Migos ontplofte, vond de dab uit en veroverde de wereld toen Drake meedeed op ‘Versace’. 1017 Eskimo Records kon nooit concurreren met de grote boys, zeker niet met zijn mogul achter de tralies. Het trio, dat zijn eerste echte gouden kettingen van Gucci kreeg volgens de legende, tekende bij 300 Records en weg was de kans. En hoewel Young Thug al een contract had bij 1017, koos de protegé ook voor 300. Tot grote spijt van Lil Wayne en Birdman, die de vernieuwer graag hadden binnengehaald.
Ook popprins en autotunekoning Future vond zijn weg naar de studio’s in East Atlanta. Wanneer Mike WiLL Made It hen voorstelt aan elkaar is het wederzijdse respect meteen aanwezig tussen Zaytoven, Guwop en Future. ‘Free bricks’ is slechts een gevolg van de chemie der werkratten, maar ook het recente ‘Beast mode 2’ vindt zijn sporen in die ontmoeting, aangezien Zaytoven de hele productie voor zijn rekening nam. Maar ook de nieuwe prins van Atlanta koos niet voor 1017 en zag zichzelf helemaal openbloeien eens het boegbeeld van Atlanta in de nor kwam te zitten.
Everybody looking
De stad zag er dus grondig anders uit toen hij weer vrijgelaten werd in 2016. Meteen werden Mike WiLL Made It en Zaytoven naar de studio gesommeerd. Het beest was terug. Met zes high profile releases sinds zijn vrijlating kun je hem moeilijk betichten van een lui gat. ‘Droptopwop’, ‘Everybody looking’ en ‘Mr. Davis’ behoren tot het beste dat de man ooit uitgebracht heeft, maar ergens is zijn godenstatus vooral een legende aan het worden. De leerlingen zijn de meesters geworden, de nieuwe garde hiphopartiesten uit Atlanta hebben zijn sound uitgediept en zijn er mee aan de slag gegaan.
Gucci Mane mag dan wel de fundering gelegd hebben voor de culturele beweging die de trap geworden is, hij was niet bij machte om het ook echt over het land te verspreiden. De grote (h)erkenning die hij krijgt, is vooral te wijten aan de enorme output die hij heeft. Het vernuft van Zaytoven en later van Metro Boomin, Mike WiLL Made It, London On Da Track en Southside, zorgden er voor dat zijn sound genoeg aansloeg om een groot publiek te bereiken. Maar waar de lijzige raps van Mane er tot voor kort nooit echt in slaagden om Billboardhits te scoren, lukt dat het geratel van een machinegeweer als Migos wel met de vingers in de neus, om nog maar te zwijgen van hoe Future er zich op regelmatige basis in croont, al dan niet op Zaytovenmagie.
Het doet enkele vragen rijzen: wat kunnen we nog verwachten van de magnaat? Is het heilige vuur stilletjes aan aan het uitdoven? Is de subtiele drop in releases een teken aan de wand? Misschien is het nu vooral toeleggen op zijn kledinglijn? Of tovert hij nog een wit konijn uit zijn hoed? Zmoney, Asian Doll en Ralo mogen dan nog niet de grootste namen zijn, zolang de studio van Laflare een gemeengoed blijft voor gelijkgestemden en Zaytoven af en toe binnenspringt, kunnen we er van uitgaan dat Laflare nooit zal verdwijnen uit the culture. Laflare betekent tenslotte niet voor niets always fresh.
Volgende week: deel twee, Migos en Metro Boomin