In 1973 bracht Pink Floyd ‘The dark side of the moon’ uit. Oorspronkelijk zou die plaat ‘Eclipse: a piece for assorted lunatics’ gaan heten. Meer dan 45 jaar later geeft Xiu Xiu het stuk der krankzinnigen een nieuwe futuristische invulling. Alle ruimtereizen ten spijt is het Jamie Stewart die op ‘Girl with basket of fruit’ de donkere zijde van de maan blootlegt.

Toen Xiu Xiu twee jaar terug ‘Forget’ op ons losliet waren we enigszins verrast. Xiu Xiu bleek plots een relatief toegankelijke plaat te hebben gemaakt. Maar buitenbeentjes blijven  buitenbeentjes en dus is ‘Girl with basket of fruit’ toch weer een vrij excentrieke plaat geworden. Volgens Stewart is de plaat doordrongen van de maatschappelijke woede, opwinding, spanning en verdriet die ons de laatste jaren overspoelde. Daarbij speelt de titel van de plaat een prominente rol, verwijzend naar Caravaggio’s schilderij ‘Boy with a basket of fruit’. De geslachtsverandering is hierbij cruciaal: een jongen straalt ontroering en bekoring uit, terwijl dit bij een meisje eerder verontrusting en gevaar is, aldus Stewart. Het zijn ook die laatste trefwoorden die de kern van de plaat vormen.

Als we afgaan op het maatschappelijk beeld dat ‘Girl with basket of fruit’ schept, ziet de toekomst er vrij dystopisch uit. De gehavende reflecties van Stewart vormen een akelig en benepen vat vol agitatie en nervositeit. Een leidraad die meer afdwaalt dan richting geeft, meer stuitert dan stabiliteit brengt en met de veelheid aan prikkels zowat de slechtst mogelijke behandeling voor iemand met ADHD is.

Single ‘Scisssssssors’ is daarbij nog een relatief uitgebalanceerde staalkaart van alles wat je op dit album mag verwachten. Polyritmische beats, hysterische primaten, onheilspellend gezoem, vreemde samples en de ijzingwekkend theatrale stem van Stewart die voor het nodige contrast zorgt. Hoe muzikaal kan David Lynch vertaald worden denken wij dan? Het wordt zelfs nog frappanter als je er ook de videoclip bij bekijkt.

Xiu Xiu heeft een verhaal te vertellen. Weliswaar een erg verwarrend en obscuur, doordrenkt van donkere emoties. Zo zijn gevoelens van afgrijzen en gramschap de voedingsbodem voor ‘Mary Turner Mary Turner’, dat een gitzwarte pagina in de Amerikaanse geschiedenis belicht waarbij een zwarte hoogzwangere vrouw werd gelyncht door een white mob – een dag nadat haar man hetzelfde overkwam als vergelding voor de dood van een blanke plantage-eigenaar.

Het titelnummer is dan weer een hallucinogene trip vol tribale ritmes waarin deviante seksuele driften en vreemdsoortige fruitsoorten de gespreksstof vormen. ‘Ice cream truck’ een apocalyptisch lappendeken dat al twerkend tegen de grime en agressieve hiphop aanschuurt. Waarna ‘Pumpkin attack on mommy and daddy’ je lichaam blootstelt aan industrial rave in Absurdistan.

Door de ogen van Stewart krijgen we een zeer zonderling beeld van de maatschappij te zien. Die interne reflecties komen niet enkel in de extraverte nummers tot uiting. ‘Normal love’ vormt een laatste poging om onmacht en hunkering vorm te geven. ‘Amargi ve moo’ is dan weer een kwellende dodenmars is die eerder neigt naar poëtische performance. Daarmee legt het de dualiteit van ‘Girl with basket of fruit’ bloot: de plaat kan namelijk ook als dissonante geluidskunst worden aanzien, de overtreffende trap in het avant-gardistisch spectrum dat Xiu Xiu voor ogen heeft. Een rebellerende pastiche die de grenzen van het hoorbare opzoekt en daar ook gedeeltelijk in slaagt.

Want laat ons wel wezen, zelfs na ettelijke luisterbeurten voelen we ons een speelbal tussen aantrekken en afstoten, tussen onbevattelijk en meeslepend. De kruisweg van het positivisme heeft met ‘Girl with basket of fruit’ zijn beginpunt op de donkere kant van de maan gevonden.

Wie Xiu Xiu live aan het werk wil zien kan daarvoor op woensdag 27 maart terecht in de Beursschouwburg te Brussel (info & tickets)