Vertwijfeling maakt plaats voor verrassing van de aangename soort. En wanneer die verrassing zachtjes wegebt, blijft vooral verwondering achter. Bewondering ook, voor de durf en ongedwongenheid die Bon Iver hier toont. Vijf jaar zitten er tussen ‘22, a million’ en voorganger ‘Bon Iver, Bon Iver’, het album dat twitteraars zich collectief de vraag “who is bonnie bear?” deed stellen. In die tussentijd werd Justin Vernon maatjes met Kanye West, bracht hij een tweede album met Volcano Choir uit en debuteerde hij met The Shouting Matches, werkte hij samen met James Blake en Francis & The Lights en kreeg hij zelfs z’n eigen feestdag in thuisstad Milwaukee (duid 22 juli met een dikke stift aan in je agenda). En omdat het kan, richtte hij z’n eigen festival op samen met Aaron Dessner van The National. Het uit de hand gelopen tuinfeest kreeg de naam Eaux Claires Music & Arts Festival en ging dit jaar voor de derde keer door. Het is daar waar de nummers vanop ‘22, a million’ voor het eerst aan het publiek werden voorgesteld. Met dank aan schokkerige live-opnames en (vooral) een digitale lek van het album eerder deze maand, kunnen we vrijdag goed voorbereid het fysieke album in de armen sluiten. Al voelde de omhelzing aanvankelijk wat ongemakkelijk aan.

Overheerste op ‘For Emma, forever ago’ nog desolate eenzaamheid, dan kenmerkte een weidse openheid ‘Bon Iver, Bon Iver’. Op zijn derde album als Bon Iver laat Justin beide kantjes met elkaar versmelten, zoals de yin en yang op de albumhoes aangeven. Justin heeft duidelijk goed opgelet in de studio’s van Kanye West en James Blake. Bijgestaan door zijn vaste studiokompaan Chris Messina ontpopt hij zich tot een volleerde knoppentovenaar die perfect de balans weet te bewaren tussen bombast en subtiliteit. Hij maakt gretig gebruik van autotune zonder daarbij zijn zang van karakter te beroven. Hij smokkelt een banjo in de mix zonder in clichés te vervallen. Hij voegt gospelzang en krakende electronica, die aan Radioheads ‘Amnesiac’ doet denken, toe en draait details om tot steunpilaren. Hij doet dus vooral zijn eigen goesting.

Fans van liedjes die schoon zijn in hun eenvoud, blijven waarschijnlijk wat op hun honger zitten. Waar zijn debuut zo hard binnenkwam door de kaal gestripte hartstocht, moet ‘22, a million’ het hebben van de ornamenten. Er wordt volop geëxperimenteerd met technologische snufjes, en de abstracte plaatsnamen die de tracklist van de voorganger kenmerkten worden niet toevallig ingeruild voor meer absolute getallen. Het voorzichtige fluisteren is zelfzeker zingen geworden, en daarbij raakt zijn stem je nog steeds moeiteloos tot in je ruggenmerg, ongeacht of hij nu al dan niet z’n stem vervormt, zoals ‘29 #strafford APTS’ bewijst. ‘ 715 – CRΣΣKS’ is een gelijkaardige stijloefening. Het eerder geloste ‘33 “GOD” ‘ is het toegankelijkste nummer van de plaat, met een simpel maar effectief begeleidende piano die al snel vervangen wordt door een mengelmoes van bonzende drumcomputers, etherische synths en buitenaardse samples. Hij flirt met ambient op ‘21 M♢♢N WATER’ en versmelt gospel met country op ‘____45_____’. En al die elementen doet hij reeds uit de doeken in opener ‘22 (OVER S∞∞N)’.

Laat die vreemde nummertitels zeker geen struikelblok zijn. Wat de precieze betekenis ervan is, zullen we waarschijnlijk nooit achterhalen. Op tekstueel vlak is Justin even cryptisch, en overheersende thema’s of concrete onderwerpen hebben we vooralsnog niet ontdekt. Dat hoeft gelukkig niet. Wel zorgt het voor een introvert kantje aan het album, waardoor je misschien niet snel geneigd zult zijn om het in gezelschap te beluisteren. Deze nieuwe Bon Iver vereist je opperste concentratie en beloont je met een wonderbaarlijke trip. Maak je dus geen zorgen wanneer je bij je eerste luisterbeurt wat overweldigd wordt door een overdaad aan prikkels. Druk je hoofdtelefoon nog wat vaster op je oren en geniet vooral van de trip. Want zo beluister je deze ‘22, a million’ het best: niet als losse fragmenten, maar als groter geheel. Wij horen bovenal een ongebonden creatieveling die helemaal zijn eigen ding doet, met een prachtige plaat als resultaat.

Album verdeeld door Konkurrent.

Bon Iver speelt 8 februari 2017 in een uitverkocht Vorst Nationaal.