Twee albums op één jaar? Twee albums op één jaar. Bij de vorige langspeler ‘Wall of eyes‘ vroegen we af wat dit betekende voor de toekomst van Radiohead en het statuut van project The Smile. Herrijst Radiohead ooit nog uit de as nu The Smile creatief op kruissnelheid speelt? Deze exacte vraag werd eerder op onze website al uitvoerig beantwoord. Lees hier onze feature over de band en het nieuwe album.

Laat ons voor deze review dan ook bij de eigenlijke muziek blijven. En dan zeker ook de muziek van The Smile. Het lijkt wel een vloek voor een artiest om steeds in het licht van eerdere projecten gedefinieerd te worden. Zagen we dit enige tijd geleden nog bij Jamie xx, is het nu The Smile waar Radioheads carrèreschema’s en levenversloop op losgelaten worden; in welke fase bevinden we ons?

‘Cutouts’ is de derde uitgave van de band in twee jaar tijd. Muzikaal blijven ze binnen hetzelfde thema kleuren. Echte omwentelingen blijven weliswaar uit. Dezelfde sleutel woorden als bij de vorige twee voorgangers blijven eveneens gelden: filmische, orchestrale, krautrock-aangerstuurde, mathematische dan weer atmosferische rock. Ook dezelfde problemen blijven zich voordoen. De ene uitvoering is wat lauwer of killler dan de vorige. Al blijft de muziek intelligent en prikkelend.

Heel spannend begint ‘Cutouts’ echter niet. ‘Foreign spies’ laat synthesizers op een unieke wijze samenklinken, zeker naar het einde toe, maar de zanglijn voelt onhandig aan. Elk nummer, ook de opener, heeft interessante elementen, maar een geheel overtuigend nummer is het niet. ‘Instant psalm’ daarentegen is van begin af aan boeiend. Een trage voortgang, maar wel met de uitnodiging om het mee te ontdekken terwijl het nummer zich langzaam ontvouwt. Greenwoods strijkerscompositie is de ene moment een aangrijpend rumoer en de andere keer een dikke theatrale muur.

‘Zero sum’ mogen we misschien intussen een klassiek The Smile-nummer noemen. De gitaar gaat als een vlucht van een hommel die strakke lijnen trekt en scherpe bochten neemt. De blazers slaan je, meer dan welkom, in het gezicht. Elders verkent The Smile andere toonladders op ‘Colours fly’. Onder begeleiding van de zenuwachtige drum krijgen we een panorama voorgeschoteld dat bestaat uit elementen desert blues en monolieten jazzblazers.

Tom Skinner lijkt meer de bovenhand te nemen vanaf dat punt. Namelijk ook op ‘Eyes & mouth’ stuwt hij het tempo aan. Los van de knappe uitvoering en de finesse die al deze muzikanten te bieden hebben, is dit nummer echter opnieuw wat te mechanisch en blijft de sentimentele vraag onbeantwoord. Later op ‘Don’t get me started’ ondervinden we dezelfde patronen. Een rondsluipende synth halverwege gefundeerd door de metronoom van Sons of Kemet neigt ergens naar iets wat om Yorkes soloalbum ‘Anima‘ had kunnen verschijnen.

Nog niet geheel overtuigd van het derde luik uit de The Smile discografie gaan we de closing act van ‘Cutouts’ des te aandachtiger beluisteren. ‘The slip’ en ‘No words’ zijn beiden in hetzelfde bedje ziek, al zit er in het tweede nummer wat meer energie verwekt. De zanglijnen zijn onvoldoende gepeperd en de instrumentale verrassingen blijven uit. Intussen hebben we het wel een beetje gezien. Afsluiter ‘Bodies laughing’ is zacht en mooi en buigt zich hier en daar naar mysterie. Vocaal gezien is het ook misschien wel het interessantste nummer op het album.

Misschien is het, gezien de kopstukken van deze band, een beetje vloeken in de kerk als we moeten concluderen dat The Smile hier geen monument heeft neergezet. Zelfs wat lager op de ladder kunnen we niet direct een plek vinden waar we dit album kunnen klasseren. Hoewel technisch, intelligent en gebalanceerd tussen spontaan en gedirigeerd samenspel, laat het slechts een handvol nummers na om ergens in ons geheugen op te slaan. Het momentum van ‘Cutouts’ zal vermoedelijk snel voorbijgaan. Heel aansluitend op de signs of the times is het niet. Wat grover gezegd was dit misschien zelf een onnodige toevoeging aan het arsenaal van dit, doorsnee genomen, toch boeiende project. Graaf er eens door en behoud wat inspireert. Het is ook het einde van de wereld niet.