“Volgens het cliché is Brussel vuil, vreemd en onveilig”. STIKSTOF ademt, of beter nog, rookt Brussel in alles wat ze doen. Als de leden van het collectief een microfoon vastnemen, verhoogt het dreigingsniveau. Op hun derde album ‘Overlast’ zijn ze even kritisch als Kendrick. Hun doelwit? Belgische politieke schandalen. Samusocial, de sluiting van Récyclart of de nasleep van terreur: inspiratie te over voor de scherpziende rappers met een gebrek aan ontzag voor gezag.

Opener ‘2010’ vertelt het verhaal van de begindagen en is zowel vormelijk als inhoudelijk een voorbode voor de rest van de plaat. Brussel, daar zijn ze geboren en getogen, de stad is op hun lijf geschreven en staat er waarschijnlijk op getatoeëerd. “Was koken als rappen was ik chef”. Op ‘Overlast’ weerklinkt het beproefde recept, dat niets anders dan puur en rauw is. Dit is geen gimmick, maar maakt deel uit van hun identiteit. Het commerciële ontbreekt bijna volledig, STIKSTOF houdt geen rekening met welke stijl nu toevallig populair is.

Waar ze in hun vorige albums al weleens een rommelig experiment staken, is hun nieuwste van begin tot eind gestroomlijnd. Iedereen krijgt een andere plaats om uit te blinken, al vullen ze elkaar vooral aan. STIKSTOF is een groep, waarin elke schakel even belangrijk is. Zwangere Guy breekt solo misschien potten, hier is hij deel van het geheel. Het drietal staat centraal. Naast hen is er amper plaats voor features, maar de weinige zijn bijzonder. Brihang, onze vaderlandse poëet/rapper is zijn inventieve, vermakelijke zelf in ‘1000 milligram’. Charlotte Adigéry (WWWater) levert, zowaar in het Nederlands, een subtiele, zwoele bijdrage aan ‘Nat’ (humor, aight?).

Hoewel Zwangere Guy geen prominentere plaats inneemt dan de rest, overtreft de kleinste van de hoop wel alles en iedereen op ‘Def’. In een opvallend gevoelig nummer doet hij het met minder zwans en connerie dan gewoonlijk en ontpopt hij zich bijna tot een sentimentele sucker. Toch blijft de G(uy)-factor overduidelijk aanwezig: “wat als ik geen blanke middenklasser was/ wat als ik al papa op mijn achttien was/ wat als ik zou stoppen met de wiet en hasj”.        

 Nog opvallender dan de geraffineerde rhymes zijn de kabbelende, obscure beats van Astro. Hoe belangrijk Le Motel is voor Roméo Elvis, zo essentieel is Astro voor STIKSTOF. Hij legt het fundament in de krochten van de hoofdstad en dwaalt ergens tussen de guurste kelder en de hoogste wolken. Het leven in Bxl wordt hoorbaar in soundscapes van duiven, helikopters en stromend water. Pompende bassen en vreemdsoortige beats, die zoals in titeltrack ‘Overlast’ of in ‘Frontal’ wel lijken te imploderen. Ontoegankelijk, angstaanjagend en uiterst hard: Astro maakt beats die het daglicht niet mogen zien, waarop hij en zijn maten dan tegendraads schijnen.

Daarnaast laat ook Jazz, onze eigenste Action Bronson, in ‘Gele blokken’ horen wat hij in zijn mars heeft. Met een huiveringwekkende stem vertelt hij ijzig kalm wat er allemaal voor zijn neus gebeurt. Als je wil weten waar de rappers hun muzikale mosterd haalde, leg dan ‘Zoizo’ op. Toegegeven, het is een afschuwelijke schrijfwijze, maar een heerlijk dromerig nummer als fantastische ode aan vriendschap en inspiratie.

De teksten van de hellhole-bewoners zijn maatschappijkritisch, zelfreflexief en bovenal spitsvondig. De mannen zijn straatfilosofen met de voeten op de grond, die zich niet verschuilen achter hol gezwets over money en bling bling bitches. Ze brengen hun boodschap komisch en scherpzinnig en gaan de provocatie niet uit de weg. Recht voor de raap, frontal. Ze uiten gelaagde kritiek, slimmer dan simpele disstracks. Luister naar ‘Resonantie’, echte (Stik)stof die aanzet tot nadenken. Een gebalde vuist, die de woede en frustraties van een falend beleid bevat. Werkelijk overal klinkt het een beetje brutaal, hier en daar zelfs met een ostentatieve middenvinger. “Kritiek op een stad waar men zelf niet hangt, dus kom niet lullen over wat ge wilt en wat ge dacht”, klinkt het. Ja, wie zorgt er eigenlijk voor overlast?

‘Overlast’ is een eigenzinnig album. STIKSTOF bewijst dat het anders kan en brengt hiphop met een hoek af. Krankzinnige beats en scherpe teksten zijn het handelsmerk van de bende uit Brussel. Met hun rare flows zorgen ze voor animo van de bovenste plank. “Doe het op uw manier wij hebben de onze”, ze doen het al sinds 2010 en ze zijn er verdomd goed in geworden. Brussel is een tuin met dikke druiven en deze zijn volledig gerijpt.

Stikstof speelt 10 maart in het kader van Out Of The Frame in Gent (info & tickets) en 21 maart in de Ancienne Belgique (info & tickets)