Doorheen de jaren kon telkens gerekend worden op Killer Mike en El-P, het duo achter Run the Jewels, om sociale (wan)toestanden aan te kaarten, op het matje te roepen of te vertalen naar krachtige muziek. Hun vierde langspeler blijft trouw aan dat engagement. Ze brachten het album zelfs twee dagen vroeger dan gepland uit, met als reden dat “the world is infested with bullshit so here’s something raw to listen to while you deal with it all.” En rauw is het zeker.

RTJ4 opent met het ruige ‘Yankee and the brave (ep.4)’. Een constante beat waarover El-P en Killer Mike tussen elkaar heen en weer rappen. Zoals we dat van hen gewoon zijn, nemen ze geen blad voor de mond. Eindigen doen ze met “we don’t mean no harm/but we truly mean all the disrespect” en dat is waar het rapduo zo bekend om staat: tegen de schenen stampen waar velen te bang voor zijn om te doen. Dat deden ze eerder op hun debuut, op ‘RTJ2’ en ook op ‘RTJ3’. De hardheid van bijvoorbeeld ‘Legend has it’ staat nog steeds diep in ons geheugen gegrift. Vier albums verder en deze directe aanpak verveelt nog altijd niet.

Opmerkelijk aan ‘RTJ4’ zijn de features. 2 Chainz op ‘Out of sight’ klinkt als het vriendje dat uitgenodigd werd om mee te komen spelen en ons zijn kunsten toont, is een frisse wind doorheen het nummer met een repetitief thema dat op de achtergrond aanwezig is. Het nummer is een voorbeeld van hoe oldschool, hoe trouw aan de raptraditie Run the Jewels is. Tussen de flows, rhymes en tongtwisters zitten waarheden, referenties naar de legendarische Wu-Tang Clan en zelfs denker Marshall McLuhan verscholen, schoner verteld dan iemand ooit had kunnen doen. Misschien wel de opvallendste gastbijdrage komt van van soul- en gospelzangers Mavis Staples in ‘Pulling the pin’. Wanneer Staples zingt “There’s a grenade in my heart and the pin is in their hand” kunnen we niets anders doen dan met verstomming luisteren naar de fusie die plaatsvindt tussen de verschillende genres. Het zorgt ervoor dat het album trekken vertoont van een religieuze belevenis, op de beste manier mogelijk. De overgang van Staples’ soulvolle stem naar de diepe, grove stem van Killer Mike, zorgt voor een rilling startende in de schedel helemaal naar beneden tot in het staartbeentje.

Veel van wat er op dit vierde album, maar evengoed de drie voorgaande, verwezenlijkt wordt, is te danken aan de chemie tussen El-P en Killer Mike. Er moet een soort van transcendentale connectie zijn tussen de twee die ervoor zorgt dat zij ongezien in sync zijn met elkaar. El-P’s meer layed back stijl van rappen staat oh zo mooi in contrast met ritme dat Killer Mike als een getrainde atleet aan kan houden. De ene zorgt voor het voorspel, de andere deelt de finale uppercut uit. Weinigen in de rapwereld, laat staan een ander genre, doen het hen op deze manier na.

Run the Jewels weigert blind te zijn voor de lelijkheid van de realiteit waar we in leven. In plaats van eufemismen, verbloemde versies van de werkelijkheid, een fantasie te serveren aan hun publiek, confronteren ze hen met the ugly truth. Wegkijken is voor hen niet de oplossing. Het gevecht aangaan en protesteren, dat is wat moet gebeuren. Het huidige maatschappelijke klimaat wordt niet genegeerd. Zowel de laatste woorden van George Floyd als die van Eric Garner zes jaar eerder worden gerefereerd in ‘Walking in the snow’. “And every day on evening news they feed you fear for free/And you so numb you watch the cops choke out a man like me/And ’til my voice goes from a shriek to whisper, “I can’t breathe”/And you sit there in the house on couch and watch it on TV/The most you give’s a Twitter rant and call it a tragedy”.

‘RTJ4’ is niet alleen een sterk staaltje rap, maar ook muziek. Zijn wij verbaasd? In de verste verte niet. Het amuseert, doet nadenken, onderwijst ons over maatschappelijke thema’s, maakt ons stil. Het duo voegt een home run toe aan hun catalogus van albums. El-P en Killer Mike zijn kunstenaars, schrijvers van proza, poëten en profeten, allemaal in één.