Wat als een ziel getormenteerd moet zijn om zijn best mogelijke muziek te maken? Wat als optimisme de ware kunst in de weg staat? Mogen we het Keaton Henson met deze ‘Monument’ (of pakweg E met ‘Earth to Dora’) dan kwalijk nemen dat hij eindelijk wat rust lijkt te vinden? Of is geen van deze vragen terecht en moeten we onze eigen droeve voorkeuren aan de kant zetten om de artiest zijn verhaal te laten doen?

Een eerste luisterbeurt van ‘Monument’ laat geen intriest geluid horen. Het lijkt erop dat Keatons vorige album, het pijnlijk climactische ‘Six lethargies’, louterend heeft gewerkt en een gelijkaardige opvolger niet aan de orde is. Maar daar konden we ook niet van uitgaan. Na twee albums als singer-songwriter (‘Dear’, ‘Birthdays’) maakte hij nog instrumentale, minimalistische pianomuziek (‘Romantic works’) en pseudonymische electronica (‘Behaving’), waarna hij dat alles combineerde in ‘Kindly now’. Het is dus moeilijk om één bepaald soort muziek van ’m te verwachten.

Het is zelfs moeilijk om überhaupt muziek van Keaton te verwachten. Zijn wondermooie single ‘Epilogue’ uit 2017 sloot af met de veelzeggende, ontroerende woorden van Lawrence Oates: “I’m just going out and may be some time.” Daarna schreef hij nog een boek met achtergrondmuziek (‘The Tallowmere annual’) en intense orkestrale muziek als componist (‘Six lethargies’). Tussendoor leverde hij gestaag poëziebundels en illustratief werk af. Als er iets is dat we wél van Keaton kunnen verwachten, is het dat hij per project het ideale medium en een nieuwe uitdrukkingsvorm zoekt.

In het geval van ‘Monument’ zorgt dat voor transparante teksten op laagdrempelige muziek. In de poëticale opener ‘Ambulance’ horen we hem zingen: “I’m empty, but don’t it sound so good?” Zijn fans vergeten de mens achter de muziek en voor zijn noodkreet applaudisseren ze. Om een tweede Tommy Cooper te voorkomen, is het dus nodig om klaar en duidelijk te zijn.

Die drang naar duidelijkheid zorgt soms voor al te makkelijke lyrics, zoals in ‘Career day’: “I’m a heartless casino / I win when you lose”. Laat dat soort puns nu net zijn wat ons zijn eerste poëziebundels niet graag doet lezen. In de sterke opener van zijn nieuwe bundel ‘Accident dancing’ verdedigt hij zich echter tegen bepaalde verwachtingen: “I can write big if I want to”. Het is alsof Keaton ons even duidelijk maakt dat hij wel moeilijk kan zijn, maar dat niet wil.

Behalve transparant zijn over zijn pijn, wil hij die pijn ook omzetten in iets productiefs: hoe de dood een nieuwe kijk op het leven kan bieden. Om de nakende dood van zijn vader te kaderen, ging Keaton op zoek naar nostalgie en zijn kindertijd. Én de onze. “I felt for me, for my generation, that the sound of VHS and cassette is the sound of nostalgia and memory and childhood,” vertelde hij in een uniek interview met Korneel De Clercq in Wonderland op Radio 1.

Op de hele plaat hoor je cassettegeluiden, en in de uitschieter ‘Prayer’, met een prachtig einde, krijg je papa Nicky Henson himself nog te horen. Voeg daar alle nostalgische videoclips bij en het concept is compleet. In het licht van de dood van zijn vader wordt zo’n homevideo pas echt bitterzoet. Het besef van zijn ellende doet Keaton daarnaast zelfs plannen maken met zijn kersverse vrouw Danielle Fricke: “I wanna tell you while I breathe / I want a kid or two / I wanna live with you” (‘While I can’). Zo hoor je Danielle niet alleen op backing vocals, maar ook als een hoopvolle ondertoon door het album heen.

Door op ‘Monument’ naar het donker te kijken, wilde Keaton het licht nog helderder te laten uitkomen. Dat doet denken aan een zwarte kunstenaarsspiegel, en wellicht is dat een goede metafoor: in het persoonlijke ‘Monument’ kunnen we niet enkel Keaton zien, maar ook onszelf.

Op 3 december speelt Keaton Henson een online livestreamsessie met aansluitend een Q&A.