“Time travels in divers paces with divers persons”, pende Shakespeare ooit neer; tijd is relatief. Op haar langverwachte vierde studioalbum ‘Divers’ gaat Joanna Newsom nog een stuk verder dan dat: tijd hoeft voor haar zelfs helemaal geen lineair gegeven te zijn. Gedurende 52 sprookjesachtig mooie minuten stelt de Amerikaanse folkprinses onze tijdsbeleving danig in vraag.
Elf nummers en nog geen uur speeltijd, een langspeler van Newsom oogde sinds haar in 2004 verschenen debuut ‘The milk-eyed mender’ nooit eerder zo conventioneel. Vooral als je weet dat ‘Divers’ volgt op het twee uur lang sierlijk voortkabbelende drieluik ‘Have one on me’ uit 2010. Op ‘Divers’ lijkt het echter alsof de multi-instrumentaliste zich de voorbije vijf jaar uit de naad heeft gewerkt om al haar meest ingenieuze ideeën minutieus en met veel liefde samen te vatten in één compact geheel.
Hoewel het album bij een eerste luisterbeurt best toegankelijk lijkt, is het desalniettemin een bijzonder complex stukje kunst. Met een uitzonderlijk rijk klankenpalet bestrijkt de artieste haar canvas, waarbij zelfs de kleinste streek van haar penseel van vitaal belang is. Instrumentaal en tekstueel valt er zo ook bij de tigste luisterbeurt nog heel wat te ontdekken. Het is evenwel pas wanneer je er een vergrootglas bijhaalt dat echt opvalt hoe briljant deze plaat in elkaar zit.
Neem nu vooruitgezonden single ‘Sapokanikan’, een lieflijk nummertje waarin meer ideeën vervat zitten dan in de volledige carrière van de doorsnee popartiest. Huppelend op een vrolijk pianomotiefje en voorzien van een instrumentatie om van te duizelen, weet het zich in tal van onvoorspelbare bochten te wringen. Dat het daarbovenop nog eens bulkt van de referenties zoals Shelleys bekende gedicht ‘Ozymandias’, over de vergankelijkheid van menselijke verwezenlijkingen, bewijst Newsoms buitengewone inventiviteit.
Die vergankelijkheid brengt ons meteen bij het centrale thema op ‘Divers’: de tijd en onze perceptie ervan. “A ship you may board, but not steer”, beschrijft ‘Waltz of the 101st lightborne’ het bijvoorbeeld voortreffelijk. Deze rode draad komt uiteindelijk het nadrukkelijkst naar boven op afsluiter ‘Time, as a symptom’. Daarop vertelt de muzikante hoe herinneringen iemand zelfs na zijn dood in leven kunnen houden (“the moment of your greatest joy sustains“) en hoe liefde de tijd kan sturen (“time is just a symptom of love“). En dat bovendien in beide richtingen: “stand brave life-liver, bleeding out your days in the river of time, stand brave: time moves both ways”.
Tijd en liefde zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden en dat noopt Newsom tot het stellen van enkele moeilijke filosofische vragen: “What happened to the man you were when you loved somebody before her? Did he die? Or does that man endure, somewhere far away?” vraagt ze zich zo af op ‘The things I say’, waarna ze de thematiek extra in de verf zet door het nummer in een achterstevoren gezongen climax te laten eindigen; een trucje dat Kate Bush al eens toepaste op haar sublieme ‘Watching you without me’.
Het is trouwens opvallend hoeveel steeds duidelijker wordende parallellen er getrokken kunnen worden tussen ‘s werelds meest befaamde harpiste en Bush. Niet alleen lijkt hun manier van zingen steeds dichter bijeen te liggen, ook creëren beiden uiterst unieke en kunstzinnige folkpop, waarbij ze dikwijls heuse taferelen schetsen en op virtuoze wijze fascinerende verhalen vol artistieke verwijzingen vertellen. Daarenboven laten ze zich nooit of te nimmer onder druk zetten door labels. Ze werken op hun eigen tempo en brengen platen uit wanneer zij dat willen.
‘Divers’ is voor Newsom ergens wat ‘Hounds of love’ is voor Bush: een tijdloos meesterwerk dat erin slaagt om ondanks een onderliggende complexiteit naast geniaal ook toegankelijk te zijn. Het leent zich gezien zijn cyclische structuur – merk op hoe naadloos het laatste en het eerste nummer in elkaar overgaan – bovendien uitstekend voor een eindeloos aantal replays: “Again, around. A pause, a sound, a song“. Aarzel dus niet langer, druk op play en neem een duik in de wondere wereld van Joanna Newsom waar tijd ondanks alles eigenlijk gewoon lijkt stil te staan.
Album verdeeld door V2
