Waar herdenkingen vaak aanleiding geven tot het zoeken van de grootste gemene deler om een breed publiek niet voor het hoofd te stoten, greep Einstürzende Neubauten de opdracht om muziek te maken voor de herdenking van de Eerste Wereldoorlog aan als een unieke kans om aspecten te belichten die onbekend of vergeten zijn. En passant maakten ze ook nog eens één van de beste albums die ze in tijden op de wereld loslieten. Een win-win is dat en zoiets ter gelegenheid van de festiviteiten rond iets waar enkel verliezers waren.
Wist je dat de Duitse keizer Wilhelm en de Russische tsaar Nicolas eigenlijk neven waren? In de aanloop naar de oorlog correspondeerden ze via telegrammen, die de basis vormen van ‘The Willy-Nicky telegrams’. Had je al gehoord van een Amerikaans regiment dat onder Frans bevel kwam omdat het allemaal zwarten uit Harlem waren, de Amerikanen segregatie voorstonden en geen zwarte officier wilden maken? De Harlem Hell Fighters brachten behalve hun vege lijf en wapens ook jazz mee naar Europa en zouden een ware jazzrage veroorzaken na de oorlog in Frankrijk, toen ze er optraden. ‘On patrol in No Man’s Land’ is gebaseerd op een compositie die ze in de loopgraven maakten. Vermoedde je dat de Duitsers in hun krijgsgevangenenkampen audio-opnames zouden maken zoals later ook Alan Lomax zou doen, om een auditieve verzameling te maken van Europese dialecten en volksliedjes. Ze lieten krijgsgevangenen in hun streektaal het verhaal vertellen van de verloren zoon, een parabel die Jezus zijn volgelingen vertelde. Die opnames op wassen cilinders werden door de bandleden door kleine kubusjes afgespeeld, als eitjes, die geïntegreerd worden in ‘Lament 3. Pater Peccavi’. Die weetjes maken de beluistering nog interessanter en tonen dat de research die Blixa Bargeld verrichtte (of liet verrichten) in het kader van deze opdracht, allerlei facetten blootlegde en gebruikte waardoor het niveau van de gebruikelijke herdenkingen overstegen wordt.
Ook muzikaal ging het vijftal aan de slag met de verzamelde informatie. Er zijn natuurlijk al de reeds vernoemde etnologische opnames, maar zo is ‘Der 1. Weltkrieg (Percussion version)’ opgebouwd door het bespelen van plastic buizen die elk één deelnemend land voorstellen en elk proportioneel even lang bespeeld worden als het land deelnam aan de oorlogsverrichtingen. Tussendoor worden plaatsen en gebeurtenissen uit de periode 1914-1918 gedebiteerd. ‘Kriegsmaschinerie’ evoceert de industriële geluiden van de krijgsmachinerie zoals de vroege Neubauten dat ook zouden gedaan hebben. Blixa Bargeld verzon een Vlaamse dichter die dan onder meer ‘In de loopgraaf’ zou geschreven hebben dat aandoet als iets van Paul van Ostaijen en waaronder passende muziek gespeeld wordt. Als een diva covert hij later ‘Sag mir wo die Blumen sind’, ons vooral bekend van Marlene Dietrich.
Eigenlijk heeft elk nummer wel zijn eigen verhaal. Dat de vijf heren naast die interessante achtergrondinformatie ons vooral veertien heerlijke songs aanbieden, maakt dit één van de topalbums van 2014 en met ruime voorsprong het mooiste geschenk dat we ter gelegenheid van 100 jaar W.O. I konden aangereikt krijgen.
Er staan voorlopig geen concerten meer gepland van Einstürzende Neubauten. Actuele informatie vind je op de website van de band.
Ons verslag van de première en cd-voorstelling van ‘Lament’ in Diksmuide kan je hier nalezen.
Album verdeeld door Gentle Promotion
