Met Kraterfront herdacht de Westhoek gisterenavond een van de zwaarste ontploffingen van de Eerste Wereldoorlog, ook gekend als de Mijnenslag, die 100 jaar geleden plaatsvond tien kilometer ten zuiden van Ieper op de frontlinie. Hiervoor organiseerde de provincie West-Vlaanderen een avond vol concerten en installaties aan de kraters waar de ontploffingen plaatsvonden. Toen de schemering inviel, was het de beurt aan het Canadese postrockcollectief Godspeed You! Black Emperor om de muziek te spelen die ze speciaal voor de gelegenheid in elkaar hadden gestoken. Het hele optreden was een echte immersive experience, en oprecht een emotionele rollercoaster. GY!BE sloeg er in als geen ander om met muziek het verhaal te vertellen van de horrors uit de eerste “Grote Oorlog”.
Het concert ging langzaam van start met een videocreatie van Shelbatra Jashari. Zo’n 100 jongeren in witte chemische pakken klommen op de stellingen die aan beide kanten van het podium stonden. Muisstil keek het publiek naar hoe de witte chemische pakken oplichtten in een videoprojectie met de namen van alle gevallen soldaten tijdens deze slag. Ambient muziek begeleidde het stuk, en de namen bleven maar komen. Je kon een speld horen vallen op de wei. De chemische pakken deden denken aan Yperiet, het zenuwgas dat voor het eerst in een oorlog gebruikt werd. De angelieke witte, levende lichamen waarop de namen geprojecteerd werden konden ook tellen qua symboliek. Alsook het feit dat dit allemaal jonge mensen waren, die nu ondertussen de vierde generatie zijn sinds de eerste Wereld Oorlog.
De avond ging verder met hedendaagse beelden van het West-Vlaamse landschap die iedereen uit de omgeving wellicht ook deden denken aan de oorlog; beelden van mijnkraters en velden waarin je met verbeelding de soldaten naar de frontlinie zij aan zij ziet stappen, flitsen van water die herinnerden aan hoe deel van de frontlinie onder water werd gezet en de loopgraven overstroomden. De muziek klonk somber, met hier en daar een oud radio-fragment, en flarden die de soldaten vanuit heel de wereld naar Ieper brachten.
De band kwam intussen meespelen, de muziek zwol aan en werd nerveuzer, ritmischer, en geagiteerder. Het voelde alsof we terug gekatapulteerd waren naar de tijd waarin emoties een kookpunt bereikten in West-Europa in de aanloop naar de oorlog.
Net op het moment dat Godspeed een muzikale climax bereikte, kwam een bloedrode maan in de verte achter de heuvel op. De maan bleef stijgen gedurende de volle tien minuten van ontlading en crescendo. Het publiek voelde het ook, die plotse groeiende aanwezigheid van de maan, die 100 jaar geleden op diezelfde nacht ook getuige was. Nog nooit zag ondergetekende een muzikale perfomance zo diepgaand gebruik maken van de omgeving waar het in speelde.
De muziek evolueerde daarna naar een ander soort nervositeit. Één die aanvoelde als het verder uitdijen van een schokgolf, alsof de tektonische platen die in West-Europa botsten, naschokken veroorzaakten in de rest van de wereld. Onder andere geïllustreerd door beelden van hoe de prijzen van voedsel omhoog gingen in Commonwealth landen as Australië en Canada, en hoe soldaten over heel de wereld zich klaarmaakten om te vertrekken.
Het optreden raasde als een trein voort naar de impact die de oorlog op de mensen persoonlijk had, waarbij de strijkers een prominente rol speelden. Het psychische lijden dat een soldaat in de loopgraven moet doorgemaakt hebben, lijkt haast onmogelijk voor de vierde generatie om nu nog te kunnen inbeelden. Godspeed deed toch zijn best om ons de diepe oeremoties van angst en radeloosheid te doen voelen. De gitaarsnaren kwamen als kogelschoten aan, en de snaren rolden als een donker deken over de Westhoek.
En zo gingen ze maar voort. Twee uur lang haalden ze alles uit de kast zodat we elk aspect van de grote oorlog konden ervaren door muziek en beeld. Op een vrolijke noot eindigden de Canadezen niet bepaald, zelfs niet met een glimp van hoop.