Hoewel het alter ego van James Leyland Kirby, The Caretaker, al sinds het prille begin van zijn carrière thema’s als herinneringen, geheugenverlies en de melancholie daarrond onderzocht, werd er pas zo’n drie jaar geleden alzheimer bij hem vastgesteld. Kirby blies The Caretaker leven in, na het zien van Stanley Kubricks ‘The shining’ maar moet nu langzaamaan afscheid nemen op het verstillende sluitstuk van ‘Everywhere at the end of time’.
The Caretaker liet ons over de periode sinds die diagnose zes dagboeken achter over hoe hij zijn leefwereld sindsdien ziet en aanvoelt. Zo wordt het proces dat vaak jaren aansleept ook voor wie luistert net iets visueler per deel. Op de eerste twee platen tapet The Caretaker ballroom (‘It’s just a burning memory’) en bigband (‘My heart will stop in joy’) uit de jaren twintig en dertig aan elkaar waarbij het vinyl-gekraak meer op de voorgrond treedt.
Anderhalf jaar later lezen we uit The Caretakers passages van ‘Stage 4’ complete desoriëntatie. Er is bijna geen muziek meer te herkennen. De herinnering van een herinnering is slechts een vaag begrip meer. Tijd en plaats zijn een volkomen abstract gegeven geworden en het isolement wint aan kracht. Niets klinkt nog bekend in de oren en familieleden worden mensen en daarna slechts nog schimmen. Kirby vertaalt dit isolement als een geleidelijk aan lopend verhaal dat door de manier waarop hij de drones op je loslaat niet alleen een bepaald soort horror weet op te wekken maar ook angst, eenzaamheid en een dikke krop in je keel.
Een jaar later vinden we het laatste dagboek terug, ‘Stage 6’. In het eerste deel van de plaat doolt The Caretaker teruggetrokken rond in zijn eigen statische grijze tunnel waar de drone geen malend en tergend instrument meer is, maar eerder afbrekend en oorverdovend (‘A brutal bliss beyond this empty defeat’) te werk gaat en sporadisch The Caretaker terecht wijst op het pad dat hij moet bewandelen. Het wekt, net zoals in eerdere Stages, de illusie op dat de toenemende spanning in deze situatie alleen maar erger gaat worden, wat onvermijdelijk het geval is.
Het tweede deel is kalmer, het grijze landschap vervaagt en we komen een witte gloed tegemoet. We zijn er. Hoewel we niet weten waar precies. Het voelt hier stil. Zo stil dat het pijnlijk wordt. Verdrongen pianoklanken weerklinken boven de ruis heen en de drone wordt terug naar de achtergrond verwezen. Op ‘Place in the world fades away’ is de drone verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor iets dromerig, engelachtig en vederlicht. We naderen het einde van onze eenzame lijdensweg. Je probeert je nog een laatste keer te herinneren wie je was maar dat weet je niet meer. Je bent niemand meer. En dan horen we prompt, voor de eerste keer in dit zestal uur durende dagboek, een stem die ons toezingt en ons helpt de Styx over te steken waarna een symbolische maar doordringende minuut stilte volgt.
Op ‘Stage 6’ nemen we afscheid van The Caretaker, iemand die getracht heeft het verhaal achter zijn ziekte klank te geven en zichzelf onvermijdelijk in het proces is verloren. De manier waarop Kirby telkens weet in te spelen op de gevoelens die hij wil overbrengen met klanken, reverb en drones is fenomenaal. ‘Everywhere at the end of time’ als concept doet je perspectief over de ziekte totaal veranderen en laat je over de albums gradueel eventjes aanvoelen hoe het kan zijn om dementie te hebben. “May the ballroom remain eternal.”
