Kompass Klub Gent dient de deuren met onmiddellijke ingang voor vier maand te sluiten. Dat besliste burgemeester Mathias De Clercq na het overlijden van een medewerker van Kompass eind januari. Die medewerker had, naast een medische voorgeschiedenis met hartproblemen, een hoge dosis MDMA in het bloed, de werkzame stof in XTC. Het sluiten van Kompass vormt een aderlating voor het Gentse, en bij uitbreiding Belgische nachtleven. De club werd tijdens de Red Bull Elektropedia Awards nog verkozen tot beste nachtclub van het land en kreeg in december nog een positieve evaluatie van het stadsbestuur. Tekst door Zeno Van Moerkerke en Daan Leber
Vooral de Gentse nachtcultuur lijkt in de eerste plaats hard getroffen. Kompass doorbrak immers de sleur in het Gentse nachtleven eindelijk. Hoewel er veel events zijn in de Arteveldestad, ook voor liefhebbers van elektronische muziek, leek met de club een nieuwe wind te waaien. Zo kregen vooral house- en techno-dj’s eindelijk een grote en unieke thuisbasis in Gent. Een thuisbasis die met zijn capaciteit van enkele duizenden bezoekers ook grote namen als Bicep of Amélie Lens kan lokken. Zo vulde Kompass een leemte die doet denken aan de Berlijnse nachtclubs: tussen de Gentse fabrieken door vond je plots een industriële loods gevuld met een heel divers, vaak buitenlands, publiek. De programmatie was niet per se op het scherp van de snee met de experimentele underground, maar het team zorgde wekelijks voor een kwalitatieve line-up, die tegelijk toegankelijk en interessant genoeg was om een groot publiek te bedienen. Door die specifieke focus speelde de club een perfecte rol als gateway, waarbij mensen op een toegankelijke manier in aanraking kwamen met de “club-etiquette”, of interesse konden krijgen om dieper te graven in de muzikale scene. Kompass leek op die manier een potentiële katalysator om een Gentse renaissance in te luiden, en een verderzetting van de beginjaren van de 21ste eeuw.
De opgelegde vier maanden sluitingstijd komt dan ook aan als een onverwachte aardbeving voor clubbend Gent. Stadsbestuur en politie leken immers tevreden met de samenwerking met Kompass Klub, zo bleek ook uit hun positieve evaluatie die ze kregen na overleg in december 2018. Overleg waarbij de club zelfs vragende partij was voor meer controle. De sluiting van de zaal is zo het zoveelste staaltje struisvogelpolitiek, nota bene van een liberale burgemeester die jonge ondernemers zegt te willen bijstaan. Het succesverhaal van de club, die op amper drie jaar tijd een fenomeen werd tot in het buitenland, wordt na de fatale tegenslag in januari volledig vergeten. In plaats van de club bij te staan om nieuwe maatregelen te nemen en een beter drugsbeleid uit te stippelen, wordt de meest reactionaire route genomen: het oord der verderf sluiten en vervolgens de oogkleppen opzetten voor de bredere drugsproblematiek die gewoon naar elders uitwijkt.
Het ergste luik aan de sluiting van Kompass Klub is de schijnbaar afwezige wil om een debat op gang te trekken. Dit zou uitgerekend hét moment zijn om als burgemeester een debat rond drugsgebruik en -beleid op gang te trekken, maar in plaats daarvan wordt de zwarte piet gretig doorgespeeld om spatjes op het prachtige imago van Gent te vermijden. Nochtans zal het drugsgebruik in Gent geen procentpunt naar beneden gaan door de sluiting, meer nog, het gebruik zal enkel plaatsvinden op minder gecontroleerde, en dus gevaarlijkere plaatsen. In tijden waar elke toxicoloog, criminoloog en socioloog pleit voor het decriminaliseren van gebruikers, lijkt de tijd net rijp om in overleg met organisaties als Kompass Klub een harm reducing-plan uit te stippelen. Dan gaat het om de aanwezigheid en bereikbaarheid van EHBO rond de zaal, beschikbaarheid van gratis water en een algemeen gevoel van veiligheid voorzien voor bezoekers. Want het doel is toch uiteindelijk om doden zoals in januari te vermijden? Het doel lijkt nu eerder om het eigen hachje zo snel mogelijk veilig te stellen, handen weg te trekken en te doen alsof Stad Gent al het mogelijke deed om die vieze, vuile drugs uit de stad te houden.
Nochtans zijn de weinige voorbeelden waarbij decriminalisering in de praktijk werd gebracht alle succesverhalen, zoals onlangs werd aangehaald in The Economist, een blad dat Mathias toch wel ter harte zou nemen me dunkt. De bekendste case is Lissabon, waar er begin deze eeuw een gigantisch drugsprobleem was. Crack en heroïne werden in het openbaar gedeald en de doden stapelden zich op. Intussen zijn er amper nog gevallen van heroïnejunkies te noteren, sinds Lissabon de gebruikers decriminaliseerde en zelfs gratis schone injectienaalden aanbood. Dat vormde namelijk elke maal hét moment voor zorgverleners om de verslaafden hulp aan te bieden, want het overgrote deel van verslaafden wil niets liever dan afkicken, maar weet niet hoe. Zo ver staan we hier echter nog niet, meer nog, we staan helemaal nergens. Drugs blijkt nog steeds een ongelofelijk taboe in ons land, nu zelfs de start van een debat veraf lijkt. Dan staan ze in Nederland al heel wat verder, waar bijvoorbeeld de heerlijk komische Arjen Lubach (denk Michael Van Peel maar dan als latenightshow) een sterk onderbouwd pleidooi geeft over het XTC-beleid op zondagavondtelevisie, terwijl nog niet alle kinderen naar bed zijn.
Het kan niet ontkend worden dat er ook een rauw kantje aan Kompass Klub hangt. Net op het vlak van harm reducing-maatregelen wrong het schoentje toch ten nadele van de club. Niet dat Kompass volhardt in de boosheid, of als enige achterop zou hinken, maar met enkele simpele ingrepen had al veel vermeden kunnen worden. Waar de club de laatste maanden, mogelijks om het stadsbestuur gerust te stellen, vooral hardere controles hield (er werd zelfs op de deur geklopt van wie te lang op de WC bleef), bleef gratis of goedkoop water afwezig. Net geen 3 euro voor een niet echt dansvloer-proof beker leidt simpelweg tot problemen. Een andere investering die eventueel zou gedaan kunnen worden bij een heropening, zou de installatie van een permanente chill-room kunnen zijn. Zeker in de wintermaanden is het niet aangenaam om in temperaturen net boven 0 graden te moeten rondlopen als het te druk of te warm is in de zaal. Dit zijn echter lichte opmerkingen die in geen geval de sluiting van een club zouden mogen teweeg brengen.
Als het Gent en Mathias De Clercq menens is om toekomstige drugsdoden in hun stad te vermijden, wordt het tijd om de reactionaire zweep weg te bergen in een diepe schuif onder het stadhuis. In plaats daarvan is het moment gekomen om een dialoog aan te gaan over de bredere maatschappelijke problematiek en te luisteren naar de experts ter zake die zo goed als unaniem een andere drugsaanpak bepleiten. Het is ronduit triest om een liberale minister zo krampachtig te zien vervallen in blinde maatregelen. Veel jonge ondernemers zweten nu met het faillissement in zicht, zoals te lezen valt bij deze hartverscheurende Facebookpost van de Trillers-organisator, een r&b-feest waarvan de volgende editie in Kompass ging plaatsvinden. ‘Kompass sluiten, gewoon doen’ moet De Clercq gedacht hebben, maar zo is hij toch even het noorden kwijt.