Normaliter belicht men muziek in de pure zin van het woord, voornamelijk in de vorm van langspeelplaten, ep’s of afzonderlijke singles. Toch ligt er nog een hele onderbelichte kant voor het rapen, namelijk de intermediale muziek: film-, serie- of theatermakers beseffen maar al te goed welke meerwaarde een goede soundtrack te bieden heeft. Kan jij nog ‘Singing in the rain’ horen zonder daarbij de verkrachtingsscène van ‘A clockwork orange’ voor je te zien? Ik in ieder geval niet, en net daarin ligt de kracht van de soundtrack. Dit zijn de zeven films/theaterstukken/series van 2016 die naar mijn mening in waarde gestegen zijn door de muzikale bijdrage.
Films geselecteerd op basis van de Belgische premièredatum.
‘Couple in a hole’ – Beak>
Het Britse drama ‘Couple in a hole’ verhaalt over een koppel dat na het verlies van hun zoon beslist in een grot ergens in de Franse Pyreneeën te gaan wonen. Vooral de moeder lijkt dat een perfecte remedie tegen haar sluimerende depressie te vinden, alsof de opgezochte dierlijkheid het menselijke van haar emoties kan overstemmen. Die pijn, onmacht en heftigheid worden perfect gevat door de driekoppige band Beak>. Daarvoor goten ze hun zwaarmoedige basdrums en krijsende gitaren vooral in de vorm van lange, instrumentale nummers. Toch is er ook ruimte voor kortere, rustige intermezzi die er in hun eenvoud in slagen de luisteraar/kijker naar de keel te grijpen.
‘Belgica’ – Soulwax
Ook al waren de meningen over de nieuwste film van Felix Van Groeningen niet onverdeeld positief, de soundtrack slaagde er wél in lof te verkrijgen in zo goed als iedere recensie. De gebroeders Dewaele – oftewel Soulwax – creëerden een aantal fictieve bands die elk in hun eigen stijl de Charlatan tot leven wekten. Zo zijn er enerzijds rocknummers te horen die het Gentse café omtoverden tot een indietempel en anderzijds blijkt stilzitten moeilijk op een aantal dikke feestschijven. De broers nodigden heel wat getalenteerde artiesten uit om hun steentje bij te dragen, waaronder WWWater en Brutus-drumster Stefanie Mannaerts. Soulwax kreeg voor elkaar dat iedere toeschouwer zin kreeg om een dansje te placeren in de cinema van dienst én dat er fictieve bands op de radio gedraaid werden, wat me een tamelijk unieke verdienste lijkt voor filmmuziek.
‘A Reykjavik porno’ – Brian Docherty
De lowbudgetfilm ‘A Reykjavik porno’ van de Schotse regisseur Graeme Maley beslaat een periode van amper drie dagen in de bevroren hoofdstad van IJsland. Wanneer je weet dat er in de wintermaanden gemiddeld slechts tussen de nul en één uur zonlicht per dag is, hoeft het niet te verwonderen dat het een van de donkerste films van het jaar is. Niets blijkt een betere combinatie te zijn dan deze obscure setting en de soundtrack van Brian Docherty. Enerzijds verkent Docherty subtiel de let-maar-niet-op-mij-elektronica, anderzijds creëert hij explosies van beats voor bij de intense zwartwitscènes, die door het gebrek aan dialoog alle aandacht aan de muziek laten. Nog een muzikale knipoog in de prent is de cameo van de IJslandse hiphopgroep Reykjavíkurdætur. Mocht je tong nu in een knoop liggen, de vertaling daarvan is ‘Dochters van Reykjavik’; vijftien (!) vrouwen die ten tonele verschijnen in een café en daar een van hun feministische nummers brengen – mooie paradox in een film die onder andere gaat over verkrachting.
Soundtrack helaas online niet te beluisteren.
‘Nachtschrijver’ – Stef Kamil Carlens
Stef Kamil Carlens, bekend van Zita Swoon Group, nam de muzikale begeleiding van het toneelstuk ‘Nachtschrijver‘ voor zijn rekening. Het stuk belichtte een kant van beeldend kunstenaar Jan Fabre die vaak vergeten wordt, namelijk zijn teksten. De extreem statische indeling van het podium (lees: drie tafels waaraan de acteurs gedurende twee uur bleven zitten) liet het publiek toe ten volle de literaire teksten in zich op te nemen. Carlens had de eer en het genoegen de voorstelling zowel te mogen openen als afsluiten met zijn composities. De rustige xylofoon in combinatie met volle gitaarnoten en de elektronische onderbouw vormden de perfecte opener. Doorheen het stuk weerklonken de zachte noten subtiel op de achtergrond, maar tijdens de slotscène kreeg het muzikale aspect opnieuw de volle aandacht. De opzwepende Rage Against The Machine-achtige songteksten zetten de puntjes op de i.
‘Nachtschrijver’ wordt niet meer opgevoerd.
‘Saints’ – Hiele
Sint-Helena kent iedereen als het verbanningsoord van Napoleon Bonaparte, wat al iets prijsgeeft over de desolaatheid van het eiland. Daar dreigt echter verandering in te komen door de komst van een internationale luchthaven, wat een modderstroom toeristen met zich mee zou kunnen brengen. Een luchthaven nodigt immers meer uit tot een bezoek dan een boottocht van vijf dagen, zoals dat nu het geval is. Dieter Deswarte onderging die boottocht en legde de laatste onbezoedelde momenten vast in zijn documentaire Saints. Soundtrackvoorziener van dienst is het Belgische electronicatalent Hiele, die voor de gelegenheid zijn onvoorspelbare beats en geluidjes achterwege laat. Hij presenteert een uitgestrekt klankentapijt van ambient en blazers dat de indrukwekkende natuurshots nog beter tot hun recht laten komen. De rust van de soundtrack nodigt dan ook uit tot reflectie over de menselijke uitbreidingsdrang en de destructie die dat nog maar eens tot gevolg heeft.
‘The hateful eight’ – Ennio Morricone
Eigenlijk behoeven zowel de regisseur als de componist van ‘The hateful eight’ geen introductie meer: zowel Tarantino als Morricone zijn boegbeelden binnen hun vakgebied. Hoewel Morricone nogal vaak gecast wordt voor klassieke soundtracks, kreeg hij van Tarantino alle vrijheid die hij wou. Dat resulteerde in frivoliteit en bombast die door de bioscoopboxen heen drie uur lang mijn armhaar de hoogte in joeg. Vooral opener ‘L’ultima diligenza di Red Rock’ liet een blijvende indruk na. Ik denk dan ook dat ik niet de enige ben die bij de eerste noten meteen een sneeuwvlakte en de kwajongenstronie van Samuel L. Jackson voor zijn geestesoog ziet opdoemen.
‘Stranger Things Vol. I’ – Kyle Dixon en Michael Stein
De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik ‘Stranger things’ niet gezien heb – en dat ben ik ook niet van plan aangezien ik door een aflevering van ‘Flikken’ al met het nachtlampje aan moet slapen. Toch heb ik de soundtrack al ettelijke malen beluisterd, wat dan meteen ook de kracht ervan blootlegt: ontdaan van de bijhorende beelden, blijft de muziek stevig overeind, wat niet iedere soundtrack gegeven is. ‘Stranger things’ situeert zich in het begin van de jaren 80 en dat is er ook wel aan te horen: synths zijn alomtegenwoordig, zonder per se te dwepen met de soms wat kitscherig aandoende pioniers. Op andere momenten viert de ambient hoogtij en komt met een minimaal aantal instrumenten een sfeer tot stand die ik niet bepaald zou associëren met horror. Tot ‘Photos in the woods’ begint en ik door de titel alleen al misschien toch best met het nachtlampje aan slaap vannacht.