Ooit begon het als ‘maar’ een zijproject, een bezigheid ten tijde van de covid-pandemie, maar nu tegenwoordig ook arena’s lonken, doet de vraag rijzen of Radiohead ooit wel nog uit de as zal herrijzen nu The Smile creatief op kruissnelheid speelt? Thom Yorke en Johnny Greenwood, zowat de spilfiguren van Radiohead, vonden elkaar tijdens de pandemie. Visuals gemaakt door Jolien Wilke.
Het leek in eerste instantie weer een fascinerende omweg voor een stel muzikanten die te veel ideeën hadden om zich tot één band te beperken. Yorke heeft de laatste jaren, decennia al tal van zijsporen gehad. Was The Smile anno 2021 eveneens zo’n creatiece scudraket? Herinner je je Atoms For Peace nog? Zijn kortstondige supergroep met Flea rechtvaardigde meer dan behoren de status ‘zijproject’. Al was het leven van die supergroep slechts een kort leven gegund. Intussen is The Smile echter wél uitgegroeid tot een heus powerhouse. Waar het na twee jaar exhaustief touren met evenveel platen (morgen dus de derde), nog moeilijk te onderscheiden valt wat nu the main thing is.
Net zoals bij The xx, waar hun comeback al veel te lang op zich laat wachten (maar dat is voer voor een andere longread), hebben leden ook hun solo-doeleinden. Thom Yorke schreef filmmuziek voor ‘Susperia‘ en ‘Confidenza’ en bracht een soloplaat ‘Anima‘ uit. Greenwood deed zo ongeveer hetzelfde. Onder andere ‘Phantom thread’ en ‘The power of the dog’ voorzag hij van de juiste muziek, terwijl hij vorig jaar met Dudu Tassa ‘Jarak qaribak‘ uitbracht. Ook Ed O’Brien (onder EOB) en Philip Selway brachten respectievelijk ‘Earth‘ en ‘Strange dance’ uit sinds het einde van Radioheads laatste tournee in 2018.
There’s a little bit of cards to the chest about the whole thing. I think it just came out of Jonny writing all these riffs, waiting for something to happen. I think he was writing music and it’s been such a weird time the last few years. Ed’s gone off and done his solo record so that’s kind of been out of the picture and then Covid hit. I think there was a desire to make music so him and Thom were getting together writing stuff. It’s just a quite organic process, it was over a long amount of time, over a couple of years. It started here in this studio and then I went off and did the Arcade Fire thing so that slowed everything down a little bit. And then when once that was done, I came back and finished it off. – producer Nigel Godrich in From The Basement Podcast (2022)
Creatieve breinen achter Radiohead, Yorke en Greenwood, vonden elkaar temidden van de pandemie, met veel te veel tijd om handen. Zelf omschrijft Yorke The Smile’s muziek niét als prog-muziek. Toch hebben Yorke en Greenwood instrumenteel in geen jaren complexere muziek geschreven dan voor The Smile. Louter een observatie en niet eentje om hun laatste output in diskrediet te brengen, Radiohead-fans. Stilistisch leunt The Smile meer aan Radioheads ‘The king of limbs’- of ‘In rainbows’-tijdperk dan de bands laatste album ‘A moon shaped pool‘. Desalniettemin laat The Smile het orkestrale -en bij momenten akoestische karakter niet geheel achterwege wanneer je een track als ‘Bending hectic’ hoort. Of ‘Foreign spies’ op de nieuwe elpee.
The Smile is nu eenmaal een ander beestje dan Radiohead. Alhoewel de vergelijkingen altijd wel zullen boven drijven. De voorliefde voor stuwende, krautrockachtige nummers, heeft altijd wel in het DNA van Yorke gezeten, maar komt hier écht helemaal weer tot uiting. Yorke live met The Smile basgitaar zien spelen? Weelderiger en scherper zag je hem in lange tijd nog niet, volgens mij.
Er mag echter niet voorbij worden gegaan aan de invloed van Sons Of Kemet-drummer Tom Skinner. Sterker nog. We zouden kunnen beweren dat de percussie dé stuwende kracht is van de band. In tegenstelling tot Radiohead laat The Smile op plaat zich niet in één timbre, één genre beperken. Het is zoals hun artworks, een schilderachtig collectief waarin ruwe post-punk, crashing dance-punk, emotieve ballads en prachtige art rock prachtig samen komen. Skinner voelt, naast Greenwoods riffs, de stuwende kracht van The Smile.
Voorlopig is er geen haar op de bolleboos van Yorke die eraan denkt om de sneltrein die The Smile is tot halt te roepen. Althans, dat vermoeden we. Dat is eveneens het fundamentele verschil met Radiohead: The Smile gaat er gewoon voor, zonder verpinken. Verschillende bandleden bewijzen in sporadische interviews ook dat sentiment met betrekking tot Radiohead. Het is allemaal iets beredeneerder. Waar bij Radiohead Thom Yorke het frontmanschap belichaamt, ligt dat bij The Smile net iets anders. Yorke’s perfectionisme zorgt er vaak voor dat albums nét ietsje langer op zich laten wachten, dan gepland. Greenwood, daarentegen, hangt meer een imperfectionistisch kantje aan. De roekeloosheid waarin The Smile opereert, ligt dus ook meer aan de marge die Greenwood bij het trio heeft.
The thing with Radiohead, we could do something in a couple years. We might not, voegt hij toe. But I think what it has to be, it has to be five people going, ‘I really want to do this again with you.’ And I think at the moment, because we’ve done it for so long, we’re all reaching out and having different experiences. And that should be allowed, and that should be encouraged. – Ed O’Brien in The Line-Up Podcast (2022)
Meubelstuk van de band, en producer, Nigel Godrich verklaarde in zijn podcast From The Basement in 2022, dan weer de onzekerheid of er wel een nieuwe elpee ooit nog komt. Al gaf hij ook aan dat dat niet aan hem is om die call te maken.
Een tijdje geleden passeerde via verschillende tabloids het nieuws dat Radiohead zou zijn samen gekomen. Wat het spel dan weer op de wagen zette voor een eventuele terugkeer van Radiohead. Bassist Colin Greenwood had verklapt dat ze deze zomer even waren samen gekomen om samen songs te spelen. Logisch ergens: Jonny was destijds geshospitaliseerd, waardoor The Smile’s hele zomertournee werd gecanceld.
Misschien plant de band wel iets om een speciale vinyl uit te brengen voor de dertigste verjaardag van ‘The bends’ volgend jaar? Who knows. Wat we wél weten is dat The Smile een nieuwe plaat gaat uitbrengen: ‘Cutouts’!