Voor het tweede jaar op rij schrijven we hier op Indiestyle een jaaroverzicht over de meest progressieve electronica. Op zich is die term progressief vrij dubieus en voor interpretatie vatbaar. Het gaat er vooral om dat bij de artiesten die ik hieronder uitvoerig ga bespreken het progressieve facet verder gaat dan alleen het geluidsaspect. De muzikanten uit dit artikel komen uit alle hoeken van de wereld en gebruiken het internet (vaak noodgedwongen) als enige communicatiemiddel om met elkaar in verbinding te staan en muziek te maken.
Progressief op alle vlakken
Het meest opvallende voorbeeld hiervan in 2016 was WWWINGS, tot voor kort een trio bestaande uit een Rus, Oekraïner en Siberiër. Nadat Lit Eyne (de Siberiër) twee maanden geleden vertrok, zetten overblijvers AWRWSW en GXXOST het project verder als duo. Aangezien fysieke communicatie onmogelijk is vanwege hun transnationaal afstandsverschil zijn ze gedwongen met elkaar te communiceren via Telegram, een soort WhatsApp met versleutelde berichten. Geen idee hoe het systeem net in z’n werk gaat maar het maakt de verwondering over de grenzeloze kwaliteit en de ogenschijnlijk absurd hoge productiviteit van het duo des te indrukwekkender. Dit jaar brachten ze naast een debuut op Planet Mu nog een karrevracht aan andere songs uit die vaak rechtstreeks uit de toekomst geïmporteerd leken te zijn. Hun handelswijze is veelal genadeloos, dreigend en claustrofobisch, toch is de grens tussen hyperemotionele pracht en dictatoriale brutaliteit in eenzelfde song vaak flinterdun. (luister maar eens naar ‘Shadow realm’ of ‘Last song’).
Het geluid van WWWINGS vertoont verwantschap met dat van Amnesia Scanner, een in geheimzinnigheid gehuld Fins duo dat in 2016 misschien wel de grootste vernieuwer was binnen de electronica. Amnesia Scanner bracht op hun debuut-ep ‘AS’ (uitgebracht via Young Turks) de dystopische soundtrack van de toekomst. De alieneske vocals, hypnotiserende chaos en de ongepolijstje, schurende geluidsinpulsen maakten de plaat tot het meest gure, vreemde en meest opwindende feestje van het jaar. Ook live probeert het duo nieuwe technieken te integreren om de totaalervaring van hun show zo intens mogelijk te maken.
Dit jaar waren er wel meer artiesten die op dat vlak iets nieuws trachtten te brengen. Mijn meest intense concertervaring van 2016 (en bij uitbreiding ooit) was het optreden van Roly Porter + MFO op Rewire in Den Haag. De man achter MFO is Marcel Weber, een beeldend kunstenaar gespecialiseerd in licht en ruimte. Hij werkte onder meer al samen met Ben Frost, Kuedo, Kode9 en Kara-Lis Coverdale. Op de tonen van Roly Porter werden beelden geprojecteerd van zowel aardse, vaak beeldschone landschappen als otherwordly, verlaten districten. Ongeveer na driekwart optreden gingen de visuals uit en werden een zestal stroboscopen naar het publiek toe geplaatst, terwijl het publiek gevraagd werd de ogen te sluiten. De combinatie van de epische, wijd uitgesponnen soundscapes van Roly Porter en de waanzinnig intense, fel flitsende lichten zorgde voor een buitenaardse ervaring. Dit is een eerste voorbeeld hoe het progressieve aspect van deze artiesten verder gaat dan het muzikale aspect: denk op dit vlak ook aan andere artiesten zoals de Iraniër Ash Koosha en Björk die experimenteerden met virtual reality in hun liveshows.
Sociale thema’s
Het afgelopen jaar verstevigden digitale labels hun rol als curators van een onophoudende Soundcloud-stream aan muziek. Een van de meest actieve en zeker belangrijkste labels is NON Worldwide, het label van Chino Amobi, de in België opgegroeide Nkisi en Angel-Ho. Het verenigt producers uit de Afrikaanse diaspora en beaamt met z’n muziek een hoger doel. Alles dat op NON verschijnt is immers doordrongen van politieke en sociale motieven. Toch staan hun geluiden niet zomaar in functie van die wereldse problematiek, het is een onafscheidelijk samengaan tussen woord en geluid met als ultieme doel beide media te doen overstijgen om zo collectief (met het publiek) waarden en normen te delen omtrent diversiteit, eenheid en liefde. Albums die deze noodzakelijke meningen verkondigen, hoe klein of hoe groot (denk maar aan Solange of Kendrick Lamar), zijn bij voorbaat en ontegensprekelijk van groot belang, zeker na zo’n compleet non-jaar als 2016.
De belangrijkste artiest die dit jaar op NON muziek uitbracht was Dedekind Cut. Onder z’n nieuw alias zoch Lee Bannon in 2016 nadrukkelijk muzikale extremen op om zijn sociale en maatschappelijke angst en woede uit te drukken. Op ‘BHM/N3D” (BLACK HISTORY MONTH IN 3D)’ (luisteren op eigen risico) klaagt hij via een in krankzinnige hardstyle gedrenkte mix het politiegeweld aan tegen niet-blanke burgers (dit is trouwens niet de enige keer dat hardstyle werd geïntegreerd binnen de progressieve electronica). De “fuck the police”-sample van N.W.A klonk nooit eerder zo extreem en effectief als hier.
De Amerikaan liet zich dit jaar in meerdere muzikale gedaanten waarnemen. Zo stond de prachtige panfluit op ‘ℐntegra’, een van de allermooiste nummers uit 2016, lijnrecht tegenover de brutaliteit van z’n mix. Dedekind Cuts debuutalbum ‘$uccessor’ is bedeesder, meer ingetogen en zet ditmaal schoonheid (met een occasionele uitbarsting weliswaar) centraal als reactie op de actualiteit, maar dat maakt het niet minder intens. NON bracht dit jaar zoveel uitstekende muziek dat het onmogelijk is om het allemaal uitvoerig te bespreken. Een korte bloemlezing: het rockalbum van Violence, de tegelijk bloedmooie en desoriënterende collab van de 18-jarige Embaci en Angel-Ho, de krankzinninge edit van Chino Amobi en Angel-Ho van Beyoncé’s ‘Ring the alarm’ en onmisbare mixen van clubcouture.xxx (Afrikaanse roots meets het internet) en Nkisi voor The Fader (later meer over haar).
Waar de muzikanten onder NON Worldwide voornamelijk (maar zeker niet uitsluitend) opkomen tegen racisme en genderproblematiek aankaarten zijn er producers die over andere belangrijke topics bewustzijn willen creëren. Kid Smpl begeeft zich met ‘Privacy’ op het terrein van technologische issues. Isolatie, altijd verbonden zijn en toch (fysiek) contact ontberen, het steeds meer verdwijnen van face-to-face-conversaties: het is de erfenis van een grenzeloze digitale wereld waar je kan zijn wie je wil, maar waar de connectie met de realiteit soms verregaand verloren gaat. Kid Smpl ademt op ‘Privacy’ op alle vlakken technologie uit maar straalt boven de muzikale digitaliteit en robotische vocals vooral menselijke emoties uit, glinsterend en krachtig op het ene moment, klein en mistroostig op het ander. J.G. Biberkopf is een Litouwer die in zijn werk de dramatische milieuproblematiek en veranderende ecosystemen aankaart. Met een Amerikaanse president die global warming afdoet als een hoax om de Amerikaanse economie te verzwakken is het aanwakkeren van bewustzijn rond deze catastrofe belangrijker dan ooit. Op ‘Ecologies II: ecosystems of excess’ dringt Jacques-Gaspard met onheilspellende klanken en een constante, zenuwslopende dreiging diep door tot in het geweten van de luisteraar. We zien de Litouwer als toeschouwer maar vooral ook als initiatiefnemer en gids doorheen zijn maatschappijkritisch werk.
‘Ecologies II: Ecosystems Of Excess’ van Biberkopf verscheen dit jaar op Planet Mu. Het Britse label bestaat ondertussen al meer dan 20 jaar maar blijft jaar na jaar verrassen met next-level electronica van zowel gevestigde waarden als complete nieuwkomers. Naast ‘Phoenixxx’ van WWWINGS en ‘Ecologies’ bracht het label ook de fantastische eerste ep van Sami Baha uit. De Turkse producer weet op ‘Mavericks’ complexe structuren in ogenschijnlijk simplistische melodieën te verweven. De zes door trap geïnspireerde songs zijn kort en onweerstaanbaar en werken evengoed thuis als in een bomvolle club. Ook gevestigde waarden als Kuedo en Ital Tek hadden releases op Planet Mu met respectievelijk ‘Slow knife’ en ‘Hollowed’ uitstekende albums uit.
Vrouwen in de scene
Binnen deze stroming progressieve producers opereren minstens evenveel interessante vrouwen als mannen. We mogen heel trots zijn op het feit dat twee Belgische artiesten bij de meest vooraanstaande en belangrijkste horen, hoewel je misschien maar zelden over ze leest in onze mainstreampers. 2016 was hét jaar van SKY H1: niet alleen wist ze in België hoge ogen te gooien, ook internationaal is ze een van de meest geprezen producers. Haar tweede ep ‘Motion’ verscheen op Codes, een sublabel van PAN gerund door Visionist. De hypnotiserende synths en de intrigerende vocal-samples geven de ep een dromerig sfeertje dat op elk moment intelligent en fascinerend is. Daarnaast sprak ik eerder al kort over Nkisi, de Belgische producer – woonachtig te London – een van de oprichters is van NON Worldwide. Melika Ngombe Kolongo gebruikt in haar eigen muziek (en mixes) Afrikaanse ritmes en trance maar evengoed doomcore of elementen uit gabber. Vergeet zeker niet haar waanzinnige ‘DJ KITOKO VOL.1’ te checken, die kwam begin dit jaar uit.
Het is onmogelijk om het over vrouwen in deze scene te hebben zonder Staycore erbij te halen. Het Zweedse label gerund door Dinamarca bracht ongelooflijk veel superieure shit uit in 2016 en heeft bovendien twee van de grootste hedendaagse vrouwelijke talenten in de rangen: Toxe en Mobilegirl. Toxe bracht geen nieuwe ep uit in 2016 maar verblijdde ons wel met het absurd goede ‘Still life’, een weergaloze collab met Mechatok die het beste van beide producers verenigd (zo lief en zo hard tegelijk) en een krankzinnige ‘Psychosocial’-remix van Slipknot. De Duitse Mobilegirl hield het iets rustiger dit jaar en stak al haar genialiteit in het extatische ‘CGC’ en een geweldige show op He4rtbroken in Beursschouwburg.
Tweeduizendzestien was tevens het grote doorbraakjaar voor Elysia Crampton. Haar album ‘Demon city’ dook ondertussen op in meerdere eindejaarslijstjes. Nadat ze vorig jaar al voor grote verbazing zorgde met haar persoonlijke en spirituele queeste op het levensveranderende ‘American drift’ voelt de opvolger minder aan als een individuele zoektocht maar als een album dat ons allemaal aangaat. De zeven songs weten ondanks hun repetitiviteit constant te verrassen via kleine nuances of samples die ondertussen Elysia’s watermerk zijn geworden. Op ‘Demon city’ werkte de Boliviaanse producer samen met enkele van de beste producers out there: Chino Amobi (remember NON), Lexxi (ondertussen 5tarbo1 geworden, naar de titel van zijn perfecte ep die dit jaar verscheen), Rabit (die al onderwerp was van een eerdere vallende sterren) en Why Be (Deense producers verwant met NON en Halcyon Veil, het label van Rabit.
Ik wil zeker ook nog Kablam vermelden, een Zweedse producer die momenteel vooral in Berlijn actief is. Ze is lid van Drömfakulteten, een all-female-collectief gevestigd in Stockholm dat zich afzet tegen het individualisme dat aan een opmars bezig is in Zweden (maar ook elders). De artiesten willen samen vrijheid en gelijkheid uitstralen en daarbij het belang van collectivisme onderstrepen. Dit jaar bracht ze met ‘Furosia’ ook haar eerste ep uit via het Berlijnse Janus (bekend van Lotic). Haar krakende en piepende electronica begeeft zich in een extremer spectrum. De strijdvaardige aesthetics van haar achtergrond als bandlid in anti-kapitalistische en feministische punkbandjes zijn nog duidelijk voelbaarheid. ‘Furosia’ is een intens werk dat autoritair en brutaal klinkt zonder daarbij menselijke emotie uit te schakelen. Kablam is een activiste die haar ongenoegen en idealen uit via deze gemuteerde en agressieve klanken die een direct effect hebben op de luisteraar.
Belgen breken door
Tot slot wil ik het absoluut nog even hebben over de Belgen in dit wereldje. Over SKY H1 en Nkisi had ik het eerder al uitgebreid maar er was meer, veel meer goeie muziek die rechtstreeks vanuit onsland de wereld verbaasde. Een groot voorbeeld is 0comeupus die in internationale media vaak als ‘London-based’ wordt aangeduid maar wel degelijk Belg is. Hij bracht dit jaar zijn eerste ep ‘Deep one’ uit via PTP (fka PURPLE TAPE PEDIGREE), een Amerikaans label dat door het jaar heen geweldige zo veel producers belichtte (zie Endgame, Eaves en Flora Yin-Wong). 0comeups beschrijft zijn producties als “non-music” en Oneohtrix Point Never is z’n grote voorbeeld. Doorheen de ongewone structuren en soms opdringerige chaos zit anderzijds een heel dromerig, lichtgevoelig aspect dat net heel erg muzikaal is.
Daarnaast waren vaste waarden als ssaliva, kassett (die met So Sorry ook een buitengewoon mooie ep uitbracht samen met faeriey) en Hiele zoals gewend ook in 2016 weer heel erg on-point. Verder zag ik een zeer indrukwekkende Orphan Swords in Botanique met Vatican Shadow en Andy Stott, bleken de heerlijk moody en atmosferische klanken van Milan W. een perfect slaapmiddel en ontdekte ik met heel veel plezier hoe talentvol en internationaal Le Motel wel niet is.
2016 was op zovele vlakken een verschrikkelijk jaar om heel snel te vergeten. Haat, geweld en onverdraagzaamheid namen veel te vaak de bovenhand in alle werelddelen. Gelukkig was de muziek uitzonderlijk goed met muzikanten en artiesten die activistisch hun klanken inzetten voor hogere doelen en daarmee te strijden voor de normen en waarden die zo uitzonderlijk belangrijk zijn. Laten we die lijn in 2017 onverstoorbaar verder zetten.