Na de release van ‘Nothing more to say’ en vooral ‘Bipp’ bleef de producer SOPHIE lange tijd een mysterie. Was het nu een man, een drag queen of een vrouw? En belangrijker, wat moesten we nu van die muziek denken? Op de ene vraag (ja, het is een man) is het antwoord al wat makkelijker te geven dan op de andere. We doen desalniettemin een poging om ‘Product’ te doorgronden.
Eerst en vooral wordt SOPHIE altijd in één adem genoemd met PC Music. Dat is geen toeval, aangezien de artiest een van de meesterbreinen achter QT is, vaak affiches deelt met de lolbroeken uit het kamp van A. G. Cook, en natuurlijk eveneens chipmunk-stemmetjes en ultra mega roze producties tot leven brengt. Toch zijn er enkele essentiële verschillen tussen de geluiden van Samuel Long (echte naam van SOPHIE) en het veelbesproken internetcollectief. Zo mikt de Schot duidelijk op de dansvloer, waar zijn collega’s dan weer meer pure pop in de mix gooien. Dat verklaart waarschijnlijk het platencontract bij Numbers.
Daarnaast communiceren de meeste PC Music-leden in hun song met overrompelende, hyperbolische songstructuren en statements, terwijl de rosse Brit net eerder voor minimalisme opteert. Zoals op de singlehoezen glijbanen uit een witte achtergrond flitsen, schieten op de meeste nummers van dit debuut ook sprankelende geluiden uit de leegte. Less is more kan hier de enige conclusie zijn; het is waanzinnig hoeveel impact en plezier het geheime wapen achter ‘Bitch I’m Madonna’ met zo’n beperkte middelen kan veroorzaken. ‘Product’ is overigens geen echt album, het wordt in de markt gezet als een verzameling singles en mist de coherentie van een echte langspeler. Daar mogen we hem dus niet op afrekenen.
Waar we SOPHIE tevens niet op afrekenen is zijn naam en online representatie. Vanuit feministische hoek kwam er de begrijpelijke kritiek dat het project letterlijk alleen maar belichaamd wordt door een vrouw en dat het verstand erachter van een man komt. Dat lijkt echter niet de bedoeling van de muzikant: hij omarmt net gender-fluidity in muziek, en zelfs in persoon. Zo verscheen hij in vrouwenkleren en met lippenstift op het Popcube-spektakel. Zijn songs zijn op eenzelfde manier niet in een traditioneel hokje te stoppen. Er zijn de harde, zelfs grimey beats en TNGHT-achtige drops, maar z’n materiaal wordt daarnaast gekleurd met zogezegd girly geluiden die voor een fluokleurtje zorgen. Dat maakt de liedjes in ieder geval uniek en verfrissend.
Andere kritiek zegt dan weer dat deze future pop-stroming eerder boeiend dan goed wil klinken, dat ze concepten boven emoties verkiest, dat die concepten dan weer outdated zijn en dat ironie geen productief antwoord op maatschappelijke problemen is. Daarop zeggen wij ten eerste: zeven van de acht nummers zijn bijzonder leuk en doen ons stuiteren van plezier (en dat achtste laat ons ook niet bepaald zonder gevoelens achter) en hoewel een neveneffect van de vroegere haat jegens mainstream pop ervoor gezorgd heeft dat opgewekte muziek steeds minachtend bekeken wordt, durven wij te stellen dat leuk gelijk is aan goed, in muziektermen tenminste. ‘JUST LIKE WE NEVER SAID GOODBYE’ is een grijns, knipoog en betraand gezicht tegelijk; een echt anthem dat ondanks z’n blije tekst een donkere ondertoon kent, maar die net als een ballad van JoJo relativeert met een gigantisch vergrootglas. ‘Lemonade’ en ‘MSMSMSM’ krijgen ondergetekende nuchter de dansvloer op met huis-tuin-keuken-electronica die zonder boe of ba in de poriën kruipt, terwijl ‘Bipp’ zoveel jaar na zijn release nog steeds niets ingeboet heeft en in een ideale wereld popcharts al lang domineerde. Buitenbeentje is het lichtjes irritante ‘L.O.V.E.’, dat als een dreigend insect iedereen aanvalt die van de Schot een commerciële knieval had verwacht.
De relatie tussen SOPHIE en popmuziek is tweezijdig en erg herkenbaar. Enerzijds voelt hij de aantrekkingskracht van echte hits, anderzijds blijft hij er vanuit een rationele houding kritisch tegenover staan. Waar bijvoorbeeld Hannah Diamond en QT heel opzichtig en parodiërend flirten met de mainstream, gebruikt de Schot maar enkele elementen uit die wereld. De chipmunkzang kan bijvoorbeeld nog steeds als een reactie op steeds artificiëlere vocals gezien worden, maar kan je anderzijds plaatsen binnen de genderthematiek of binnen een post-internet-esthetiek. Hoe het ook zij, deze plaat speelt de charmes van pop (en op ‘Vyzee’ zelfs passé electro) optimaal uit om een instant overweldigend effect te bekomen en houdt het tezelfdertijd experimenteel met hoogst bijzondere producties.
Eigenlijk speelt die spanning zich op een hoger niveau af: dat van kunst en kapitalisme/marketing. Veel bands en artiesten hebben zich al in dat debat gemengd (check bijvoorbeeld Santigolds nieuwe albumcampagne), maar toch vinden we dat Long een relevante bijdrage levert. Zijn songmateriaal weerspiegelt het onvermijdbare web van subtiele en minder subtiele reclame dat ons dagelijks bereikt en nu via het internet aanweziger dan ooit is. Het voelt als een natuurlijke reactie om met ironie (of accelerationism) hierop te reageren, als enige verzetsmiddel dat gewone mensen hebben. Waar ironie enkel commentaar geeft en geen constructieve oplossingen aanrijkt, gaat SOPHIE bovendien verder met een heel eigen, radicale sound om een alternatief te bieden voor de producten achter die vervelende advertentiepraatjes. We hebben het hier over moreel verantwoorde pop, die z’n eigen bestaan rechtvaardigt met zelfreflectie en diepere betekenissen, en zo buiten die vervelende (fictieve) guilty pleasure-categorie valt.
Daarnaast is weinig muziek geschikter om als ‘Product’ verkocht te worden. Het geluid van dit werk spat namelijk uit je speakers als een 3D-visual uit je beeld, waardoor de songs bijna tastbare voorwerpen worden. ‘Elle’ druppelt rechtstreeks in je oor terwijl er een heleboel moeilijk te identificeren, schijnbaar levensechte doch synthetische geluiden op je afvliegen. ‘Lemonade’ bruist dan weer en laat de hele tijd ballonnen in je oor opblazen, terwijl ‘Hard’ met virtuele potten en pannen speelt. Zelfs de synths van ‘JUST LIKE YOU NEVER SAID GOODBYE’ – ondanks z’n gebrek aan een verwachte climax de meest conventionele single van deze verzamelaar – lijken je oor fysiek te benaderen. ‘Vyzee’ implodeert tenslotte hier en daar tot kruimeltjes, maar weet al die gekke geluidjes net als de andere nummers perfect te implementeren in een extreem dansbaar en catchy geheel.
Deze release is er geen gemakkelijke om te beoordelen. Enerzijds mist verrassing omdat alle nummers al lang live en op het internet verspreid waren, anderzijds blijven de singles stuk voor stuk (misschien met uitzondering van ‘L.O.V.E.’ dat beter uit de verf komt als opener van een dj-set) variëren tussen heel sterk en buitengewoon sterk. Daarnaast vertelt ‘Product’ geen verhaal, maar is het eerder een verzameling van kortverhalen waarbij het ondanks een kenmerkend geluid toch ontbreekt aan een overkoepelend geheel. SOPHIE toont hier alles waar wij naar op zoek gaan in muziek: durf, aanstekelijkheid, vernieuwing en een boodschap. Dat maakt van ‘Product’ een belangrijke, en in de toekomst ongetwijfeld invloedrijke, release. Pop klonk immers zelden zo experimenteel, en experimenten klonken zelden zo poppy.
