De balans tussen vooruitstrevende kunst en activisme vinden is een moeilijkere klus dan het op het eerste gezicht lijkt. Vraag dat maar aan Banksy, die het verwijt krijgt oppervlakkig en simpel werk te maken. Ook Fatima Al Qadiri ondervindt dat op haar nieuwe langspeler ‘Brute’, die van leer trekt tegen de Amerikaanse police brutality.

Er zijn een paar afwegingen die artiesten moeten maken bij het componeren van protestmuziek. Moet de sound en dus de boodschap een zo groot mogelijk publiek bereiken of wil je de luisteraar toch wat moeite laten doen met minder toegankelijk materiaal? Kan je een originele insteek aan het hele maatschappelijke debat geven, of is het activisme verpakken als muziek al onderscheidend genoeg? En hoe integreer je een politiek standpunt in electronica?

Politieke thema’s hoef je natuurlijk niet op Dylans wijze te behandelen. Dat wordt elke dag bewezen door muzikanten in verschillende genres die voornamelijk binnen de mainstream opereren en vaak vooral aan het debat deelnemen op het vlak van identity politics. Desalniettemin toont bijvoorbeeld Kendrick Lamar dat zo’n boodschap niet per se onder het oppervlak moet blijven. Hij is met zijn positieve viering van de zwarte cultuur het gezicht geworden van de black lives matter-beweging, die Al Qadiri met ‘Brute’ ook wil steunen.

De producer van Koeweitse origine is niet aan haar proefstuk toe wat geëngageerde muziek betreft. Op de ep ‘Desert strike’ had ze het over videogames en de Golfoorlog, terwijl haar debuutplaat ‘Asiatisch’ dan weer ging over het toe-eigenen van de oosterse cultuur door westerlingen. Haar materiaal paste in een bredere beweging van electronica die ergens tussen de dansvloer en het museum mikte met een jonge, vernieuwende sound die zich afzette tegen het gevestigde systeem.

Vermoedelijk heeft die stroming een aantal producers geïnspireerd die nu als de toekomst van de elektronische muziek worden beschouwd. Ze dagen eveneens de status quo uit en komen eveneens op voor rechten van verschillende minderheden. Onder hen zitten de leden van de NON Records-crew, die constructed maar vooral deconstructed club music maken om het geïnstitutionaliseerde racisme jegens zwarten over de hele wereld aan te kaarten. Ze doen dat met een effectieve sound die net zo gruwelijk tracht te zijn als de manier waarop de politie gekleurde mensen behandelt. Al dat lawaai moet bovendien dienen als een wake-up call om aandacht te vestigen op de boodschap achter hun muziek.

Fatima Al Qadiri mag zich dan al een tijdje met deze thema’s bezighouden, ze lijkt de aanpak van Kendrick – of dichter bij haar leefwereld: NON Records – te missen om haar activisme kracht bij te zetten met klanken. Het zijn vooral vocal samples waarin police brutality besproken wordt die doorheen de loop van de langspeler het onderwerp duidelijk maken. Verder horen we vaak donkere bassen dreigend aanzwellen, maar krijgen we het enkel bij opener ‘Endzone’ echt benauwd genoeg om de problematiek te kunnen voelen. Het gevolg daarvan is dat de samples misschien als te opzichtig beschouwd worden (ondergetekende denkt dat die directheid wel gerechtvaardigd is bij protestmuziek als deze), terwijl elders vooral voeling met het thema misschien wel ontbreekt.

De artieste werkt op ‘Brute’ verder het geluid uit dat ze op ‘Asiatisch’ lanceerde. Toen was er duidelijk een orientaalse toets en pasten de gladde synths bij de goedkope reproducties van Aziatische producten en diensten, die de lp wilde bekritiseren. Anno 2016 zijn de producties gelijkaardig gebleven, maar lijken die synths op enkele mindere momenten een beetje doelloos rond te zweven. Op nummers als ‘10-34’ en ‘Fragmentation’ voel je wel welke richting de New Yorkse uit wil, al valt het resultaat te licht en te braaf uit.

Op andere momenten is de sfeer dan weer eerder melancholisch dan boos, opstandig of dystopisch. Muzikaal gezien hoeft dat zeker niet erg te zijn: ‘Oubliette’ is met haar spiraal van verhakte stemmen over een instrumentatie met een gouden gloed zelfs gewoon intens fascinerend en mooi, terwijl de breaks het enkel maar mysterieuzer maken. Als conceptalbum laat Fatima’s tweede worp misschien punten liggen, als geheel staat het er wel. De vernieuwing mag deze keer dan wel ontbreken, het klankenpalet is tot in de puntjes uitgewerkt en het werk laat zich best in één ruk beluisteren.

Toch zweven de beatloze creaties van het Future Brown-lid niet helemaal voorbij zonder uitgesproken hoogtepunten. Songs als ‘Breach’, ‘Blow’ en ‘Curfew’ raken de kern het meest en pakken daardoor het best uit, ze klinken moody en onheilspellend. ‘Aftermath’ is net als het eerder aangehaalde ‘Oubliette’ dan weer een nummer dat slim samplet en net een heel tweeledige vibe schept, terwijl afsluiter ‘Power’ misschien ver van de werkelijkheid afdrijft maar uiteindelijk wel alle kwaliteiten van ‘Brute’ weet te combineren in zes minuten.

Zo is dit album niet meteen het beste black lives matter-manifest, maar eerder een een verdere stap in de muzikale evolutie van een revolutionaire, die er met ouder werk al voor zorgde dat collectieven als NON nu progressieve kunst en muziek kunnen combineren. ‘Brute’ excelleert vooral in esthetiek, al heeft het ook genoeg hoogtepunten om over crossover-potentieel te beschikken.

Fatima Al Qadiri website
Album verdeeld door Hyperdub